Το 1982, ακούστηκε και το εξής φρικιαστικό: Ότι τα παιδιά των πραξικοπηματιών δεν έχουν το δικαίωμα για υποτροφία από σχετικό ταμείο. Πέσαμε έτσι, ως κοινωνία και πολιτική σκέψη, στο μεσαιωνισμό και τον πρωτογονισμό, όταν η ενοχή μεταδιδόταν κληρονομικά. Όπως ανέφερα και στο ιστολόγιό μου, στις 18 Ιανουαρίου 2011, “δίδασκα τότε (το 1982) στα σχολεία και η εικόνα που υπήρχε για μένα ήταν ότι βρισκόμουν γενικά κοντά στο χώρο της ΕΔΕΚ και στις ευρύτερες “προοδευτικές” δυνάμεις. Και μόνον η σκέψη ότι κάποιος μαθητής μου, που ο πατέρας του ήταν στο στρατόπεδο των γριβικών, της ΕΟΚΑ Β’ ή ήταν απλώς αντιμακαριακός (μιλάμε για ένα μεγάλο ποσοστό πληθυσμού στο οποίο είχαν φορτωθεί όλες οι ενοχές για τις εξελίξεις του Κυπριακού), θα με έβλεπε, εμένα τον καθηγητή του, ως μέρος ενός μηχανισμού που θα τον περιθωριοποιούσε, θα τον τιμωρούσε, θα τον αντιμετώπιζε χωρίς ισοτιμία, μου προκαλούσε σκοτοδίνη. Ένιωσα ναυτία, μόλις το άκουσα σκέφτηκα να κατέλθω σε απεργία πείνας έξω από το Υπουργείο Παιδείας, μέχρι να ανακληθεί αυτή η δήλωση. Εν τέλει έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «Η πορεία και η απορία μου» καταγγέλλοντας αυτή τη νοοτροπία. Το άρθρο αυτό, που αναδημοσιεύεται στο βιβλιαράκι για την Κάθαρση, πρωτοδημοσιεύτηκε εξ ολοκλήρου μόνο στη Σημερινή, το 1982.
Δέκα χρόνια μετά, συνάντησα ανθρώπους που το θυμούνταν αυτό το άρθρο και άλλους που το είχαν φυλαγμένο ακόμη”.
Πέρασαν από τότε τριάντα σχεδόν χρόνια. Όμως πριν μερικές μέρες, εν έτει 2011, η εφημερίδα Χαραυγή, τοποθετήθηκε το ίδιο φρικιαστικά. Με αφορμή παρεμβάσεις του βουλευτή Σωτήρη Σαμψών, για την καταστροφή στο Μαρί, η Χαραυγή έγραψε: “ο γιος του 8ήμερου δεν δικαιούται να μιλά για εγκληματίες” και ότι: “ το έχει παρακάνει ο γιος του 8ήμερου προέδρου του προδοτικού πραξικόπηματος Σωτήρης Σαμψών”. Πήγαμε, αλοίμονον, πιο πίσω και από τις κοινωνίες της φεουδαρχίας, της πρωτόγονης κοινότητας και της ζούγκλας.
Η κληρονομική ενοχή, η μεταβίβαση της αμαρτίας στους απογόνους, που εδραίωσε και η ναζιστική νοοτροπία, επιστρέφει στην ευρωπαϊκή Κύπρο. Όταν από την αρχαία Ελλάδα περάσαμε στον πολίτη που είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του, ανεξάρτητα από καταγωγή και σόι. Μα και σήμερα, σ’ όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, αποτελεί κεκτημένο του πολιτικού πολιτισμού και ουδείς τολμά να πεί παρόμοιες ανοησίες. Και παντού κυκλοφορούν παιδιά και εγγόνια ανθρώπων που διέπραξαν εγκλήματα του κοινού ποινικού κώδικα, που οι γονείς και οι παππούδες τους υπήρξαν δικτάτορες, ηγέτες καταπιεστικών καθεστώτων, αρχηγοί σοβιετικών κρατών που εξόντωσαν χιλιάδες σε στρατόπεδα καθώς και με άλλες μεθόδους καταστολής. Αυτά τα παιδιά και τα εγγόνια έχουν όλα τα δικαιώματα όπως κάθε άλλος, ουδείς ανασύρει το οικογενειακό τους παρελθόν, γιατί έχουμε φτάσει σε μια βασική θέση του πολιτικού πολιτισμού: ότι η ευθύνη αρχίζει και τελειώνει στον πολίτη. Η Κύπρος όμως επιστρέφει στον πολιτικό αταβισμό και στον πρωτογονισμό.
Χάρηκα, πάντως, την απάντηση που έδωσε ο Μάριος Δημητρίου στη Σημερινή (16 Ιουλίου 2011, σ. 13) για το θέμα αυτό με τίτλο “Ένα χυδαίο και ανυπόφορο ανέκδοτο”. Χάρηκα για την απάντησή του, χάρηκα και για την ευαισθησία της Σημερινής, που ήταν και η μόνη εφημερίδα που τόλμησε τότε, το 1982, να δημοσιεύσει τη δική μου τοποθέτηση γι’ αυτές τις ανοησίες, γιατί οι άλλες εφημερίδες δεν τόλμησαν.
Υ.Γ. Καλοπροαιρετος φίλος, μού τονίζει. Μήπως μεροληπτείς; Δεν ακούονται κριτικές και για τα κείμενα του γιου του προέδρου; Απαντώ: Δεν είναι τις ίδιας τάξης οι κριτικές για τα κείμενα που δημοσιεύει ο κ. Χρίστος Χριστόφιας, ο γιος του Κυπρίου προέδρου. Δεν τον εγκαλούν για παλιές ενοχές, πράξεις ή αδικήματα του πατέρα του, τον κρίνουν γιατί λειτουργεί, εν τινι μέτρω, ως δυναστεία και ως συγγενικό μέρος του σημερινού συστήματος εξουσίας.
Όμως είναι πολίτης αυτού του τόπου με δικαίωμα έκφρασης και γνώμης, όπως όλοι μας, γι’ αυτό και οι απαντήσεις και κριτικές για τα κείμενα του κ. Χρίστου Χριστόφια ας περιοριστούν στο περιέχομενο των κειμένων και στις απόψεις που εκφράζει και μόνο σ’ αυτά.
Σάββας Παύλου 