ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ποιητές στην Κύπρο

Α) Να ήμουνα Έλληνας ποιητής στην Κύπρο

Η υπέρτατη καταξίωση της αισθητικής δικαίωσης βρίσκεται σ’ ένα επίγραμμα της Παλατίνης Ανθολογίας:

Δεξιών Όμηρε την κεκαυμένην

φθονείν αφήκας τας απορθήτους πόλεις.

Δηλαδή: Τραγουδώντας Όμηρε για την πυρπολημένη Τροία έκανες τις άλλες πόλεις, που δεν έπαθαν τίποτε, να ζηλέψουν. Με άλλα λόγια, να σε κουρσέψουν, να σε λεηλατήσουν, να σε κάψουν, όμως να σε τραγουδήσει ένας Όμηρος.

Σκέφτομαι ξανά την Κύπρο. Κουρσεμένη, στον απόλυτο πόνο του ‘74 και είχε ακόμη την πιο φρικιαστική τραγωδία, μίλησαν για τον πόνο της νεοκύπριοι και Ακελικοί, που όπως τον εννοούσαν αυτοί έγινε δήθεν πόνος.

Να ήμουνα Έλληνας ποιητής στην Κύπρο. Θα έγραφα την αλήθεια, με όση ποιότητα μπορούσα, πρώτα από όλα όμως την αλήθεια. Πως σπάραξε ένας τόπος ελληνικός. Δεν φταίω εγώ γιατί οι εν λόγω ποιητές της Κύπρου πούλησαν την υπόθεση της ποίησης, έβγαλαν κατώτερης υποστάθμης ποιήματα, για τις φτηνιάρικες ιδεοληψίες τους.

Β) Να ήμουνα Τούρκος ποιητής στην Κύπρο

Στον Όμηρο όλες οι ανθρώπινες στιγμές βρίσκονται από την πλευρά των Τρώων. Ο Έλληνας Όμηρος τραγουδά τη σύζυγο και το παιδί της πολιορκημένης Τροίας στη συνάντηση Έκτορα, Ανδρομάχης και του μικρού Αστυάνακτα, μιλά για τον πόνο της τρωαδίτισσας Εκάβης στα τείχη όταν προβλέπει το θάνατο του γιου της, μιλά για τον τραγικό βασιλιά Πρίαμο όταν, για να πάρει το σώμα του σκοτωμένου παιδιού του, φιλά τα χέρια του Αχιλλέα, «ανδρός παιδοφόνοιο». Έτσι βγαίνει η μεγάλη ποίηση, με την απόλυτη αλήθεια και την ποιότητα.

Να ήμουνα Τούρκος ποιητής στην Κύπρο, να μιλήσω γι’ αυτό το νησί που κατακτήθηκε από τους δικούς μου, να μιλήσω για έναν πολιτισμό πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια, ένα βαθύτατα ελληνικό πολιτισμό, που εκθεμελιώνεται από τους Ασιάτες επήλυδες, να έγραφα για τη βαρβαρότητα που δείχνουμε στους απογόνους των προσωκρατικών, να διακηρύξω μ’ όλη τη δύναμή μου και να λάμψει όμορφα η τουρκική γλώσσα μέσα από τη ισχύ της αλήθειας: ότι η Κύπρος είναι ελληνική.

Γιατί έτσι βγαίνει η μεγάλη ποίηση, με την αλήθεια και με όση ποιότητα μπορείς, πρώτα απ’ όλα όμως με την αλήθεια. Δεν φταίω εγώ γιατί οι Τούρκοι ποιητές της Κύπρου πούλησαν την υπόθεση της ποίησης, έβγαλαν κατώτερης υποστάθμης ποιήματα, για τον φτηνιάρικο εθνικισμό τους.

Αλλαγή επαγγέλματος – ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ

Ναι, θα το ήθελα πολύ να άλλαζα επάγγελμα. Και τι κατάλαβα από τον δρόμο που πήρα ίσαμε σήμερα; Δεν είναι μόνο αυτό, είναι και η αίσθηση της δημιουργίας, της χειροπιαστής αισθητικής, που μεταμορφώνει τον άνθρωπο και τα πράγματά του, για το καλύτερο. Θα είχα λοιπόν το κατάστημά μου, απαραίτητα με τον επίσημο τύπο της καθαρεύουσας: Ταπετσαρίαι Σάββας Π. Τζιωνής, με ψαλίδια, κόπτες, βελόνες ραφής, ραπτομηχανές δέρματος και όλα τα σχετικά σύνεργα, και θα έρχονταν εκεί πότε ο κύριος Βασίλειος Πτωχόπουλος με τη Lamborghini Veneno του, πότε ο κ. Γεώργιος Τριλλίδης με την Rolls Royce Wraith 2014, πότε ο κ. Στέφανος Σταυρίδης με την Bugatti Veyran Super Sport, καθώς και άλλοι, θα ανανέωνα εντελώς την ταπετσαρία των αυτοκινήτων τους, θα διαμόρφωνα καινούργια θυλάκια και δερμάτινες επενδύσεις, κάποτε πονηρά δερμάτινα θυλάκια με εκείνα που φτιάχνουν ατμόσφαιρα, να θα αποκομβίωνες ένα δέρμα ζέρβας και θα είχε μέσα κρύπτη με ποτά, τσιγάρα και σοκολατάκια, αλλού άλλα βοηθητικά, θα πρότεινα νέα χρώματα και ποιότητα πάντα με αληθινό δέρμα, θα έφτιαχνα τα αυτοκίνητα τόσο τέλεια που δεν θα ήξερες αν η κούρσα του κ. Πτωχοπούλου ή του Γεωργίου Τριλλίδη ή Στέφανου Σταυρίδη θα ήταν για τους συνηθισμένους δρόμους της Λευκωσίας ή για τους δρόμους του ουρανού.
ΣΑΒΒΑΣ Π. ΤΖΙΩΝΗΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ
ΔΥΟ ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ _ ΔΥΟ ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΕΙΣ

Τελετή βράβευσης, αίθουσα Καστελιώτισσα, 10 Δεκεμβρίου 2013

Σκεπτικό Βράβευσης:
Το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου/Μελέτης απονέμεται στον Σάββα Παύλου για το έργο Εκεί, στις ομπρέλες…Αλεξίβροχα και αλεξίκακα κείμενα για την Κύπρο.

Το βιβλίο Εκεί, στις ομπρέλες… Αλεξίβροχα και αλεξίκακα κείμενα για την Κύπρο αποτελείται κατά το πλείστον από επιφυλλίδες που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά Κύπρου και Ελλάδας στο χρονικό διάστημα 1989 έως 2012. Το βιβλίο μαρτυρά την ιδεολογική τάξη και τη ζύμωση μιας εποχής με χαρακτηριστική εμμονή στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ευρωπαϊκών πραγμάτων. Το πνεύμα του συγγραφέα βρίσκεται ακριβώς στη διαπίστωση ότι η εγκατάλειψη των συλλογικών δικαιωμάτων του κυπριακού ελληνισμού αποτελεί υπονόμευση της βαθύτερης συνισταμένης των ευρωπαϊκών και ανθρώπινων αξιών. Παρόλο που οι επιφυλλίδες έχουν από τη φύση τους την ιδιότητα παλμογράφου της επικαιρότητας, χάρη στη γραφίδα του Σάββα Παύλου διευρύνεται ο χαρακτήρας τους, καθώς συλλαμβάνουν στιγμές και ιδέες με καθολική αξία και μονιμότερη σημασία. Η αρετή του προικισμένου δοκιμιογράφου βρίσκεται στο ότι εστιάζει την οξύτατη ματιά του σε ποικίλους τομείς της σύγχρονης ιστορίας μας, επιζητώντας με γρηγορούσα συνείδηση να επισημάνει θλιβερές ασυνταξίες της πολιτικής και πολιτισμικής πραγματικότητας. Σημαντικό επίσης είναι ότι ο συγγραφέας πραγματεύεται τα πνευματικά ζητήματα σε έναν ευρύτερο ορίζοντα, πέρα από τα όρια του τοπικισμού. Η φιλολογική του κατάρτιση και η λαμπερή του γλώσσα, η πρωτοτυπία στη σύνδεση και η τόλμη στην ανάλυση των θεμάτων, κατατάσσει τον Σάββα Παύλου στους αφοσιωμένους πρωτοπόρους που διεγείρουν και κρατούν ξύπνιο το πνεύμα.

ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗ
Η έκδοση ενός βιβλίου αποτελεί πάντοτε μια πράξη επικοινωνίας. Ο συγγραφέας καταθέτει τους προβληματισμούς του και περιμένει την κρίση των άλλων, θετική ή αρνητική, τον διάλογο με τον δήμο και τους σοφιστές, τους αναγνώστες του και την κοινωνία γενικότερα. Και επειδή, τελευταία, εισήλασαν πολλές μοντερνίζουσες απόψεις για το θέμα αυτό, θέλω να τονίσω ότι οι άνθρωποι που αρνούνται τον επικοινωνιακό ρόλο μιας έκδοσης, για να είναι συνεπείς με τις απόψεις τους, πρέπει να μην εκδίδουν. Τον χειμώνα, δίπλα στο τζάκι, να διαβάζουν μόνοι τους τα, ίσως αριστουργηματικά, κείμενά τους και να ρίχνουν τις σελίδες στη φωτιά. Είναι πολύ απλό και δείχνει συνέπεια.
Η επικοινωνιακή προσέγγιση μιας έκδοση προϋποθέτει την ένταξη σε ένα σύστημα προταγμάτων και αξιών της περιβάλλουσας κοινωνίας και του περιβάλλοντος πολιτιστικού και ιστορικού πεδίου, για να διαλεχτείς μαζί τους, είτε για να τα ενισχύσεις ή, ακόμη, για να απορρίψεις αυτά τα προτάγματα και αυτές τις αξίες. Η ένταξη στην κοινωνία, η αναγνώριση ότι πέραν από το στενό οικογενειακό περιβάλλον υπάρχει κάτι ευρύτερο με άλλες αξίες και προτάγματα, αποτελεί το τρίτο σημαντικό βήμα στην πορεία κάθε ανθρώπου, μετά το στάδιο του καθρέφτη, όταν το παιδί αναγνωρίζει το είδωλό του, και το στάδιο της αυτοσυνείδησης, όταν συνειδητοποιεί την μοναδικότητα της ύπαρξής του άρα και τον φόβο της απώλειάς της και την έννοια του θανάτου. Όπως και τα δύο προηγούμενα και η αναγνώριση του κοινωνικού και ιστορικού συγκείμενου συμβαίνουν στην παιδική ηλικία του κάθε ανθρώπου και παίζουν πάντοτε σημαντικό ρόλο.
Δεχόμενος τον επικοινωνιακό και κοινωνικό ρόλο της έκδοσης ενός βιβλίου, έχει για μένα ιδιαίτερη σημασία η αφορμή και η ώρα της ένταξής μου στην κοινωνία και την ιστορία. Ήταν Μάρτιος του 1957, δεν είχα πάει δημοτικό και δεν ήξερα ακόμη να διαβάζω. Ήρθε στο σπίτι ο πατέρας με μια εφημερίδα και είχε τα μάτια υγρά, και στη μητέρα μου που βγήκε μαζί μου στην αυλή για να τον προϋπαντήσουμε, είπε με λίγα λόγια τα νέα: Του ζήτησαν να παραδοθεί, συνέχισε να πολεμά και τον έκαψαν ζωντανό με βενζίνη. Η μάνα μου δακρυσμένη σκούπισε τα χέρια της στην ποδιά, όρθωσε το ανάστημά της, και είπε
-Το παλικάρι, το παλικάρι.
Έτσι πρωτάκουσα για τον Αυξεντίου.
Η μάνα μου σκούπισε τα χέρια της και ύψωσε το ανάστημα της πριν μιλήσει, γιατί εκείνη τη στιγμή δεν ήταν μια απλή γυναίκα του λαού που είχε λυγίσει στο μεγάλωμα των παιδιών, στις δουλειές του σπιτιού και της γης, πήρε επίσημο τόνο γιατί ένιωθε ότι ήταν η ώρα της αποτίμησης και αξιολόγησης, ότι έπαιρνε τον ρόλο της Ιστορίας, που εκδίδει την ετυμηγορία της.
Ετυμηγορία απλή και ευσύνοπτη= Το παλικάρι, το παλικάρι.
Έτσι πρωτομπήκα στην κοινωνία και στους όρους του συλλογικού και ιστορικού βίου.
Από αυτό το πνεύμα της αξιοπρέπειας και της περηφάνιας, που αποτελούσαν τα προτάγματα της κοινωνίας και του κυπριακού ελληνισμού την εποχή της παιδικής μου ηλικίας, προσπαθώ κάτι να κρατήσω στα κείμενα μου -ένα κεράκι αναμένω. Αυτό το απλό.
Ευχαριστώ, λοιπόν, θερμά την Επιτροπή, για το βραβείο που έδωσε στο βιβλίο μου.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΩΡΟΥ ΛΟΪΖΟΥ
Αίθουσα Καστελιώτισσα, 5 Νοεμβρίου 2914
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΔΕΚ και ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ κ. Γιαννάκης Ομήρου

Να θυμόμαστε αυτούς που έγιναν θυσία και σύμβολο πανεθνικό για να αφυπνίζονται συνειδήσεις και να φωτίζονται ερέβη με το πνεύμα, είναι έθος ιστορικό και αρετή. Αναμφίβολα ένας τέτοιος ήρωας και οραματιστής είναι ο Δώρος Λοΐζου που με τις πράξεις του μας δίδαξε την ιστορική αγωγή.

Ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης και θαυμασμού προς το ματωμένο ευγενικό του πρόσωπο είναι η καθιέρωση του Βραβείου «Δώρου Λοΐζου». Ένας ετήσιος θεσμός που ταυτίζεται με την έννοια ελευθερία και εξαγγέλλει μηνύματα ηθικά και πνευματικά.

Για 13η συνεχή χρονιά, πιστοί στην υπόσχεση που δώσαμε να τιμούμε τον ήρωα μας, βρισκόμαστε σε αυτό τον χώρο για να διατρανώσουμε την αγωνιστικότητα που μας άφησε ως υποθήκη και να μείνουμε πιστοί στις αρχές και τα ιδανικά για τα οποία ο Δώρος Λοΐζου εξαργύρωσε με τη ζωή του.

Η δολοφονία του από τους φασίστες στις 30 Αυγούστου 1974 κατά τη δολοφονική και άνανδρη απόπειρα ενάντια στον ηγέτη του δημοκρατικού-αντιστασιακού Κινήματος μας Βάσο Λυσσαρίδη, δεν έκαμψε το φρόνημα και την αγωνιστικότητα μας. Αντίθετα μας πείσμωσε και μας χαλύβδωσε για να συνεχίσουμε τον δρόμο που άνοιξε ο μεγάλος μας ήρωας, ο μπροστάρης της Δημοκρατίας και της αξιοπρέπειας.

Αγαπητοί φίλοι,

Αισθανόμαστε την καθιέρωση του Βραβείου «Δώρου Λοΐζου», ως χρέος προς τον ίδιο αλλά και προς την ίδια την πατρίδα μας. Χρέος, καθήκον και επιτακτική ανάγκη να θυμόμαστε και να παραδειγματιζόμαστε.

Ο Πολιτισμός, τον οποίο υπηρέτησε με πάθος ο Δώρος Λοΐζου, είναι αιώνια πηγή του πνεύματος από την οποία πρέπει να αντλούμε δύναμη, ήθος, έμπνευση και εξέλιξη, στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να ανακτήσουμε τη χαμένη μας αυτοπεποίθηση και την καλλιτεχνική μας έξαρση.

Ο πολιτισμός είναι το αντίδοτο στις δύσκολες ώρες που περνά ο τόπος μας. Με τον πολιτισμό και τα παράγωγα του, θα αποδεσμευθούμε από πάθη και αδυναμίες, για να προχωρήσουμε στη διαλεκτική της ανανέωσης, στη διανοητική ενέργεια και στον ουμανισμό.

Οι πολιτισμικές και καλλιτεχνικές δημιουργίες σε συνδυασμό με την Παιδεία, την τεχνολογία και την πληροφόρηση συμβάλλουν αποφασιστικά στην αναδιατύπωση της εθνικής μας ταυτότητας, διασφαλίζουν τη δυναμική παρουσία μας στην ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή, αναδεικνύοντας την πλούσια παράδοση και ιστορικότητα του λαού μας.

Ως εκ τούτου οι άνθρωποι που υπηρετούν τον πολιτισμό μας, οι εργάτες και οι σκαπανείς αυτού του σημαντικού κεφαλαίου πρέπει να τιμούνται και να επαινούνται για την προσφορά τους.

Φέτος η Θεματική Πολιτισμού του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ και η Κριτική Επιτροπή αποφάσισαν να απονείμουν επάξια το Βραβείο «Δώρου Λοΐζου» στους Ειρένα Ιωαννίδου- Αδαμίδου και Σάββα Παύλου, δύο ανθρώπων που η παρουσία τους στα πολιτισμικά δρώμενα του τόπου μας είναι σημαντικότατη, αξιέπαινη και ξεχωριστή στον τομέα της ποιότητας και της δημιουργίας.

Στην Ειρένα Ιωαννίδου – Αδαμίδου, τη συγγραφέα που με το έργο της καθιερώθηκε μια σημαντική φυσιογνωμία των γραμμάτων μας. Με αληθινή και γόνιμη δημιουργία καταγράφει, αναπαριστά και συνθέτει έργο με επίκεντρο τον άνθρωπο που αγωνίζεται για την ύπαρξη του. Η συγγραφέας κατάφερε με το έργο της να δημιουργήσει τη δική της λογοτεχνική κοσμογονία.

Στον Σάββα Παύλου, ένα ιδεολόγο αγωνιστή, με πλούσιο συγγραφικό έργο, με πολύπλευρη προσφορά στην εκπαίδευση, στη δημοσιογραφία και στη λογοτεχνία. Ένα πραγματικά ακούραστο εργάτη του πνεύματος που αγωνίζεται με την πέννα να δει ο τόπος μας καλύτερες μέρες.

Είμαι σίγουρος ότι στα πρόσωπα της Ειρένας – Ιωαννίδου Αδαμίδου και του Σάββα Παύλου, τιμούνται όλοι οι δημιουργοί και όλοι οι συντελεστές του πολιτισμού μας. Η συμβολή τους είναι τεράστια και στην εποχή μας επιτακτική.

Φίλες και φίλοι, κυρίες και κύριοι,

Σε αυτή την κρίσιμη ώρα της κυπριακής ιστορίας, με συνεχιζόμενη την τουρκική κατοχή και απειλή, με την οικονομική κρίση να αναδεικνύει επιτακτικά το αίτημα για την ποδηγέτηση και τον έλεγχο των αγορών από τους δημοκρατικά νομιμοποιημένους θεσμούς, οι υποθήκες που πηγάζουν από τη ζωή και τη θυσία του Δώρου Λοΐζου είναι παρά ποτέ άλλοτε επίκαιρες και αναγκαίες.

Διαβεβαιώνουμε τον αθάνατο συναγωνιστή μας Δώρο πως θα συντηρήσουμε τη φλόγα του αγώνα με κάθε μέσο και κάθε θυσία, που ενισχύεται από τις αστείρευτες δυνάμεις του λαού μας και τη θέληση του να επιβιώσει και να ελευθερώσει την πατρίδα μας. Υποσχόμαστε ότι, τη σημαία που μας παρέδωσε δεν θα την υποστείλουμε, ως την ώρα που το φως της ελευθερίας θα αναβλύσει άπλετο.

Ας είναι ο θεσμός των βραβείων Δώρου Λοΐζου μια συνεχής υπόμνηση του ύψιστου χρέους της θυσίας και του αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη.

ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗ

Ευχαριστώ την ΕΔΕΚ, και τη Θεματική Πολιτισμού της ΕΔΕΚ καθώς και την Επιτροπή που μου έδωσε το βραβείο αυτό. Είμαι ευτυχής γιατί συμβραβεύομαι με την Ειρένα Ιωαννίδου-Αδαμίδου, που για τόσα χρόνια προσφέρει στην πνευματική ανάπτυξη του τόπου.
Κατά την προσφυή ρήση του Σινόπουλου, «είμαι ένας άνθρωπος που έρχεται συνεχώς από τον Πύργο» «είμαι ένας άνθρωπος που έρχεται συνεχώς από την Κοκκινοτριμιθιά», προσπαθώ τα πιο σύγχρονα ρεύματα ιδεών του Πανελληνίου και του Παγκοσμίου να τα δω με τα μάτια ενός παιδιού που μεγαλώνει σε μια μικρή κοινότητα και αρχίζει να αναγνωρίζει τον κόσμο -άλλα ρεύματα συμπλέοντας και ενισχύοντας και άλλα αρνούμενος και πολεμώντας τα.
Τα χρόνια περνούν και ποτέ δεν περίμενα να αξιωθώ αυτής της τιμής, να πάρω το βραβείο Δώρου Λοΐζου. Γνώρισα τον Δώρο Λοΐζου, πριν από τον θάνατό του, συνεργάστηκα μαζί του, ήταν πάντα άνθρωπος της προσφοράς, έτοιμος για το καλύτερο. Η θυσία του τον έκανε ίνδαλμα της εποχής μας και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι ο Χάρος πήρε τον καλύτερο της γενιάς μας.
Ευχαριστώ, λοιπόν, για την τιμή που μου κάνατε.

Ημερολογιακά, 19/9/2014

Ημερολογιακά, 19/9/2014
Α. Ο σωρός, η σορός και ο Σόρος
Η λέξη [ο] σωρός σημαίνει πολλά πράγματα στοιβαγμένα ή πεταμένα στον ίδιο χώρο, το ένα πάνω στο άλλο (π.χ. στη γωνιά του δωματίου υπήρχε ένας σωρός από ρούχα).
Η λέξη [η] σορός σημαίνει το σώμα του νεκρού (π.χ. η σορός του ποιητή θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στο Ιερό ναό Αγίου Αντωνίου).
Η λέξη [ο] Σόρος παραπέμπει στον Τζωρτζ Σόρος, τον αμερικανό κερδοσκόπο επενδυτή, έναν άχρηστο άνθρωπο που δεν παράγει οτιδήποτε χρήσιμο για την ανθρωπότητα, απλώς συσσωρεύει λεφτά από το παιγνίδι των επενδύσεων και των χρηματιστηρίων, μέσα σ’ αυτόν τον κυκεώνα του νεοφιλελευθερισμού, της απόλυτης επικράτειας της οικονομίας της αγοράς, και της οικονομίας –καζίνο, που έχει εκθεμελιώσει τον πλανήτη και έχει προκαλέσει τη δυστυχία σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Με άλλα λόγια Σόρος =σωρός με σορούς ανθρώπινες.

Β. Η ιεροτελεστία της βλακώδους κοινοτοπίας
(τελειώνοντας το βιβλίο του Μ. Κούντερα, Η γιορτή της ασημαντότητας)
Όταν στα εξώφυλλα των εντύπων, ή σε δηλώσεις σε εκπομπές, η περί ης ο λόγος ή ο περί ου ο λόγος (μιλάμε για ηθοποιούς, παρουσιαστές, αθλητές, μοντέλα μόδας, τραγουδιστές κ.λπ. κ.λπ.) λένε π.χ. ότι «το ξενοκοίταγμα λειτουργεί σαν αλατοπίπερο της σχέσης», ή ότι «εγώ δεν σηκώνω παρασπονδίες, τον δικό μου τον θέλω πιστό», ή ότι «στις διακοπές η αδρεναλίνη μου ανεβαίνει στα ύψη», ή ότι «όλοι οι άνθρωποι επιζητούν την αλλαγή», ακόμη: «σαν ηθοποιός θέλω να είμαι τέλεια», ή ότι «μας είναι απαραίτητη και λίγη θρησκεία» και χιλιάδες άλλες ατάκες με βλακώδεις κοινοτοπίες που προσφέρονται με στόμφο, σαν συμπυκνωμένη σοφία, μπαίνουν σε πλαίσιο, προβάλλονται ως τίτλοι του δημοσιεύματος, όλα αυτά δεν είναι παρά μια ιεροτελεστία της ασημαντότητας, της κοινοτοπίας, της μετριότητας. Ο ιεροτελεστικός λόγος που επιτελούσαν παλαιότερα οι εκκλησιαστικές, κρατικές, πολιτικές και άλλες εκδηλώσεις έχει αντικατασταθεί από το φασισμό της μετριότητας που εκφέρεται ιεροτελεστικά από τα κυρίαρχα Μ.Μ.Ε.
Υπάρχει ένα παιγνίδι σημαινομένων που με απλά λόγια δηλώνει τα εξής: Εγώ, που τα αναφέρω αυτά, είμαι μια φρικιαστική μετριότητα, αυτό που λέω είναι μια κοινότοπη ανοησία, μια κοινόχρηστη βλακεία εσύ, όμως, ο ακροατής ή αναγνώστης μου, που είσαι το ίδιο μια φρικιαστική μετριότητα, πρέπει να τα διαβάσεις σαν να ακούς μια αποκαλυπτική αλήθεια, ένα βαθυστόχαστο πράγμα, γιατί έτσι έχουν ορίσει και επιβάλει αυτοί που τα μαζεύουν.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ

3 Σεπτεμβρίου 2014
Η σημειολογία του Παρισιού. Η πόλη του φωτός, της χαράς, της ξεγνοιασιάς. Η πόλη του έρωτα.
Η πόλη της πρωτοπορίας στην τέχνη. Η πόλη των επαναστάσεων. 1789, Ιουλιανή, Φεβρουαριανή, Κομμούνα, Μάης 1968.
Σήμερα, για μένα, φορτίζεται με μια άλλη σύνδεση, δημιουργεί μια νέα μείξη: Παρίσι και καρκινοπάθεια.
Αύριο, επισκέπτομαι το Salpêtrière.

7 Σεπτεμβρίου 2014
Ο κλονισμός από την εμπειρία της καρκινοπάθειας δεν θα σ’ εγκαταλείψει ποτέ. Ακόμη και αν θεραπευθείς πλήρως. Στο πυρήνα του υπαρξιακού και βιολογικού σου κυττάρου έχει χαραχτεί ανεξίτηλα αυτό το θεμελιώδες θέμα και, έτσι, ακόμη και σε ώρες χαράς και μέσα σε καλούς φίλους και αγαπημένα πρόσωπα, αυτό το αίσθημα του τέλους και της παραίτησης θα επιστρέφει φωτίζοντας αλλιώς τις στιγμές σου.
Όπως αυτοί που πέρασαν από κελί μελλοθανάτου ή από στρατόπεδα μαζικής εκμηδένισης και γλίτωσαν και ενώ, ζωντανοί και ασφαλείς πια, χαίρονται τη ζωή και τις εκπλήξεις της, όμως αυτές οι οριακές ώρες της εμπειρίας τούς φορτίζουν αλλιώς όλες τις επόμενες στιγμές.
Για να μη μιλώ μονοδιάστατα. Αυτό το θέμα μπορεί να αλλάξει αν οι γιατροί αυξήσουν το ιάσιμο των περιπτώσεων με κακοήθεια και χαθεί το εκμηδενιστικό αίσθημα που έχει το άκουσμα αυτής της αρρώστιας. Και παραμείνουμε στα κεφαλαιώδη του θέματος ότι φιλοσοφία είναι μελέτη θανάτου. Όχι κοινόχρηστα, για κάθε αρρώστια και ατυχία. Αυτό, όμως, είναι θέμα των γιατρών που αναφέρεται σε μελλοντικές περιόδους. Προς το παρόν…

ΕΛΛΗΝΕΣ, ΑΚΟΜΗ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ

Ημερολογικά: 18 Ιουνίου 2014.
ΕΛΛΗΝΕΣ, ΑΚΟΜΗ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ
οἳ πρῶτα μὲν βλέποντες ἔβλεπον μάτην,
κλύοντες οὐκ ἤκουον, ἀλλ᾽ ὀνειράτων
ἀλίγκιοι μορφαῖσι τὸν μακρὸν βίον ἔφυρον εἰκῇ πάντα
Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης

Όταν χτυπούν το κουδούνι, κανείς δεν μπορεί να υποδυθεί ότι λείπει από το σπίτι. Ο θερμογράφος, ενσωματωμένος στο κινητό, μπορεί να σου πει αν υπάρχει άνθρωπος στο σπίτι και ποιος. Κανείς δεν μπορεί να κρύψει την πατρότητα και μητρότητα, τους πραγματικούς γονείς ενός παιδιού. Ο φασματογράφος Δ.Ν.Α. στο κινητό αποδεικνύει αμέσως τη γονεϊκή σχέση του παιδιού. Κανείς δεν μπορεί να υποκριθεί στο θέμα του φαγητού. -Έφαγα σνίτσελ με μακαρόνια και τονοσαλάτα, θα λέει κάποιος, μα ο εντοπιστής στομαχικού υλικού θα αποδεικνύει ότι έφαγε σουβλάκια με λαδορίγανη, πολύ άλας και λεμόνι. Ή, ακόμη, αν εκείνη δεν άφησε να χαθεί μία σταγόνα ερωτισμού.
Κανείς δεν μπορεί να πει ψέματα για θέματα υγείας, αφού η ιριδοσκόπηση που θα επιτελεί το κινητό θα αποκαλύπτει από τι πάσχει ο συνομιλητής μας, όπως και ο ανιχνευτής νυχιών που θα προσδιορίζει ποιες αρρώστιες αυτά εμφαίνουν. Πίεση, θερμοκρασία σώματος, σφυγμοί και καρδιακοί παλμοί θα καταγράφονται από το κινητό, χωρίς οποιαδήποτε επαφή με το σώμα του ανθρώπου, που κάθεται μαζί μας. Θα μπορείς να βλέπεις τη λειτουργία των εσωτερικών οργάνων, πώς τα πάει το λεπτό έντερο και τι συσσωρεύει το παχύ για να το αποδώσει στο περιβάλλον. Σαν να μη υπάρχει το σαρκικό σωματικό περίβλημα, λες και στη θέση του υπάρχει ένα διαφανές γυαλί. Στα δημόσια ουρητήρια θα σου λένε αμέσως, ηλεκτρονικά, τις σχετικές αναλύσεις ούρων και κοπράνων, ο ανιχνευτής οσμών του κινητού μπορεί να εντοπίσει αμέσως ποιος ξεπορδίστηκε στην επίσημη αίθουσα και ποιου τα χνώτα του βρομούν. Ο ανιχνευτής κολπικών και σπερματικών υγρών του κινητού, πάλι το κινητό -μια συσκευή με όγκο όπως το ρολόι του χεριού, θα σου λέει πώς έγινε και πότε. Τα μηνύματα και οι συζητήσεις του τηλεφώνου και του υπολογιστή, σε ποιους τηλεφωνείς και τι λες, ποιους σταθμούς παρακολουθείς και ποιες ιστοσελίδες ανοίγεις, θα τα ξέρει ο καθένας κι όχι κάποια μυστική υπηρεσία που θα είναι εξοπλισμένη με πολύπλοκα και πανάκριβα μηχανήματα. Θα τα ξέρουν όλοι, με ένα απλό πρόγραμμα ενσωματωμένο στο κινητό, όπως και που κινήθηκε το αυτοκίνητό σου και συ, ποια ήταν η σημερινή διαδρομή σου, όπως και των προηγούμενων ημερών.
Όλα θα είναι γνωστά και κοινοποιήσιμα. Και σε εκατόν χρόνια, ίσως και πιο σύντομα, η ζωή του κάθε ανθρώπου όλων των εποχών και τόπων, θα μπορεί να αναπαριστάται δευτερόλεπτο με δευτερόλεπτο, που πήγες, τι έκανες, πως το έκανες, πόσα ψέματα είπες και σε ποιους, αν επιθύμησες τα του πλησίον σου, αν έκλεψες, αν εμοίχευσες, αν και αν…
Πολλοί, συνειδητοποιώντας που οδεύουμε, κυριεύονται από δυσθυμία, κατάθλιψη και φόβο. Τους φαίνεται ανυπόφορο, πανικοβάλλονται. Όμως η μόνη λύση, μέσα σ’ αυτά τα δεδομένα, είναι το άλμα προς την αλήθεια και την ελευθερία. Αναδείξατε πρώτοι, χωρίς ενοχές και αναστολές, αυτό που είστε, αυτό που έτσι κι αλλιώς θα κοινοποιείται, συσπειρωθείτε σε ένα κίνημα ειλικρινές και απελευθερωτικό, για ένα νέο στάδιο στην ιστορία της ανθρωπότητας, σε μια νέα συλλογικότητα όπου όλα θα είναι διάφανα.
Πέστε λοιπόν την αλήθεια του τόπου και της εποχής σας. Ότι η Κύπρος είναι ελληνική και ότι ο καπιταλισμός είναι ένα βάρβαρο σύστημα, που υποδουλώνει τις δυνατότητες του ανθρώπου και την ανέλιξη της ανθρωπότητας για το νέο μεγάλο άλμα.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ: α) Γίγαντες και νάνοι β) Ορίτζιναλ Κυπραίος γ) Σαμ Πέκινπα και Ιούδας

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ:
α) Γίγαντες και νάνοι (6 Δεκεμβρίου 2012)
β) Ορίτζιναλ Κυπραίος (16 Απριλίου 2014)
γ) Σαμ Πέκινπα και Ιούδας (13 Μαΐου 2014)

6 Δεκεμβρίου 2012. ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΝΑΝΟΙ
Πριν από 100 χρόνια ακριβώς, σκοτώθηκε στο Μπιζάνι ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος. Στις 6 Δεκεμβρίου 1912. Ήταν 40 χρονών, εθελοντής στον Βαλκανικό πόλεμο. Γόνος μεγάλης αστικής οικογένειας με προγόνους αγωνιστές-πολεμιστές (ο παππούς του, το 1828, πολέμησε με τον Φαβιέρο για την απελευθέρωση της Ακρόπολης των Αθηνών, ο πατέρας του πολέμησε στην επανάσταση της Κρήτης, το 1866). Κι αυτός, όντας δήμαρχος Λεμεσού, αποφασίζει να φύγει για την Ελλάδα εθελοντής, αφήνοντας την οικογένειά του. Σε φίλο του, που το μαθαίνει και προσπαθεί να τον μεταπείσει, επιχειρηματολογώντας ότι τον χρειάζεται ο τόπος γιατί είναι λαϊκός ηγέτης, του λέει: «Πραγματικοί ηγέται δεν είναι εκείνοι που μονάχα υποκινούν τον λαόν αλλά εκείνοι που προκινδυνεύουν μαζί του».
.Και στη γυναίκα του, αναχωρώντας κρυφά, της αφήνει ένα γράμμα: “Όταν θα λάβης την παρούσαν μου, θα είμαι μακράν σου και μακράν του υιού μου διά την υπηρεσίαν της πατρίδος. Ημείς έχομεν καθήκοντα τα οποία ουδεμία δύναμις, ουδέν φίλτρον πρέπει να εμποδίση από του να ενασκώνται. Αν είμεθα ηγέται των υποδούλων λαών, οφείλομεν διά του παραδείγματός μας και της θυσίας μας να τους παιδαγωγώμεν.

Η αναχώρησή του προκαλεί συγκίνηση, είναι δήμαρχος Λεμεσού και πάει εθελοντής, απλός στρατιώτης στο μέτωπο. Στην Αθήνα τον υποδέχονται, όμως αρνείται την πρόταση του Βενιζέλου να παραμείνει σε επιτελική θέση στα μετόπισθεν, φεύγει για τον πόλεμο. Έπεσε στο Μπιζάνι πολεμώντας ηρωικά.
Ο νυν δήμαρχος Λεμεσού είναι ο Α. Χρίστου, γνωστός νεοκύπριος και ιδεοληπτικός, την ιδεοληψία του ξέρει πότε να την εγκαταλείψει: για λόγους καιροσκοπικούς. Για τον νυν δήμαρχο Λεμεσού, ο Χρ. Ζαχαράκης, στο βιβλίο του Άκρως απόρρητο ειδικού χειρισμού, γράφει (σελ. 343) και τα ακόλουθα:
«Ο Α. Χρήστου, μέλος της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ και υιός ακελικού βουλευτού, μου ανέφερε τα εξής χαριτωμένα, στις 10 Απριλίου:
Ο ισχυρισμός για ύπαρξη Ελληνισμού στην Κύπρο συνιστά εσφαλμένη και αναληθή θέση!
Η χρήση της ελληνικής γλώσσας από τους Ε/κυπρίους αποτελεί συμπτωματικό γεγονός γιατί αυτή επεβλήθη από μερικές εκατοντάδες Έλληνες, όταν στην Κύπρο ζούσε γηγενής πληθυσμός 500.000 ατόμων, επί των οποίων θα μπορούσαν να έχουν υπερισχύσει οι Αιγύπτιοι ή οι Φοίνικες.»
Ο Α. Χρίστου αργότερα εξελέγη Δήμαρχος Λεμεσού, στη θέση που κόσμησε ο Χριστόδουλος Σώζος. 1912-2012. Από τον Σώζο στον Χρίστου μια καθοδική πορεία. Γίγαντες και νάνοι, ιστορία και πορδές, από τον άνθρωπο της θυσίας, των έργων και της πράξης στούς ιδεοληπτικούς τενεκέδες.

.
16 Απριλίου 2014
Ορίτζιναλ Κυπραίος

Δυο επιλογές που πάλευαν βιαίως
η πρόταση, λοιπόν, δεν ήταν νέα
η πρώτη: οδός Ζήνωνος Κιτιέως
η δεύτερη: Ζήνωνα Κιτιέα.
-Εν λάθος οι επιλογές τζι οι δκυο της:
Ζηνωνής Τζιιδκιώτης.

.
13 Μαΐου 2014. ΣΑΜ ΠΕΚΙΝΠΑ ΚΑΙ ΙΟΥΔΑΣ
Ευτυχώς που ο Σαμ Πέκινπα δεν διαβάζει προοδευτικούς Έλληνες αρθρογράφους, μάλλον δεν διάβαζε όσο ζούσε. Έτσι, όταν μια πολιτική οργάνωση χαρακτήρισε κάποιον ως Ιούδα, επειδή εγκατέλειψε τον χώρο της και όδευσε αλλού, ξεσπάθωσαν οι Έλληνες προοδευτικώνυμοι γιατί τον χαρακτήρισαν Ιούδα και όχι Εφιάλτη ή Πηλιογούση. Μα φυσικά τον είπαν Ιούδα, επιχειρηματολογούσαν οι προοδευτικώνυμοι, γιατί θεωρούν ότι αυτό το πρόσωπο έχει διπλή αρνητική ιδιότητα: Και προδότης και Εβραίος.
Δύο μικρές σημειώσεις. Εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια, τόσο στη λόγια όσο και στη λαϊκή παράδοση και συνείδηση έχει χαραχτεί βαθύτατα το θέμα: προδοσία του Ιούδα, φιλί του Ιούδα, τα τριά[κο]ντα αργύρια του Ιούδα. Θα ακυρώσουμε το Ευαγγέλιο και μια παράδοση δύο χιλιάδων χρόνων από τον φόβο που προκαλούν οι τα φαιά φορούντες του politically correct, δηλαδή του σύγχρονου πουριτανισμού και καθωσπρεπισμού; Δεύτερο, ο Εφιάλτης και ο Πηλιογούσης ήσαν πρόσωπα της ελληνικής ιστορίας. Θα υπάρχει, λοιπόν, κι ένας ρατσιστικός προσανατολισμός στις απορριπτικές και κακέμφατες ερμηνείες μας, δηλαδή θα επιτρέπεται η απόδοσή τους αν σχετίζονται με Έλληνες όχι, όμως, με Εβραίους; Εν τω μεταξύ είδατε πουθενά, σε οποιαδήπτε άλλη χώρα του κόσμου, όταν, λόγω γνώσης της ελληνική Ιστορία,   κατηγορούν έναν που πρόδωσε ότι  είναι Εφιάλτης, να ξεσηκώνεται κανένας γιατί αυτό θίγει τους Έλληνες; Μόνο τα ευπειθή ελληνικά παπαγαλάκια της νέας τάξης είναι τόσο υπάκουα, που ξεσηκώνονται γιατί κάποιον που πρόδωσε τον αποκαλούν Ιούδα
Όλα αυτά εξηγούν γιατί παράγεται τόση ανάλατη λογοτεχνία στην Ελλάδα. Δηλαδή, αυτό: μη, γιατί είναι συντηρητικό, το άλλο: όχι, γιατί αναπαράγει εθνικισμούς, είναι ομοφοβικό, μεγαλοϊδεάτικο, αντιφεμινιστικό κ.λπ. κ.λπ., έτσι στο τέλος φτάσαμε στον λογοτεχνικό χυλό.
Στο αριστούργημα του Πέκινπα, Αγρια συμμορία, ο Θόρντον θα αποδεχτεί να αναλάβει το έργο του κυνηγητού του πρώην φίλου του Πάικ και της συμμορίας του. Ο αδίστακτος εκπρόσωπος της Εταιρείας Σιδηροδρόμων θα πει με σαρκασμό και σαδισμό στον Θόρντον: Είσαι ο Ιούδας μου.(1) Οι προοδευτικώνυμοι που, είμαι σίγουρος, είδαν το έργο του Πέκινπα δεν τολμούν να κρίνουν με τα ίδια επιχειρήματα τη χρήση του όρου Ιούδας στο έργο Άγρια συμμορία. Εδώ είναι Πέκινπα, δεν είναι παίξε γέλασε.

Σημείωση (1): Το λέει με χειρότερο τρόπο «είσαι η δικιά μου γίδα του Ιούδα» [= You are my Judas goat]. Η γίδα του Ιούδα χρησιμοποιούταν για να παραπλανά τα κοπάδια των προβάτων που προορίζονταν για τη σφαγή. Ήταν εκπαιδευμένη γι’ αυτό, την έβαζαν μπροστά, το κοπάδι την ακολουθούσε και τα πρόβατα έφταναν, χωρίς φασαρίες, φωνές και τρεχάματα, στον τόπο της σφαγής τους.

 

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΟ SLANG.GR

 

Εδώ και καιρό, ανακάλυψα το Slang.gr, που καταγράφει την τρέχουσα γλωσσική πραγματικότητα της ανεπίσημης καθημερινής ζωής (φράσεις, λεξιλόγιο, παραδείγματα, παρατηρήσεις  κ.λπ. της ελληνικής γλώσσας). Χρήσιμο και καλό ηλεκτρονικό λεξικό στο οποίο συμμετέχουν εκτός από τους ιθύνοντες και όσοι άλλοι έχουν γνώσεις και μπορούν να προσθέσουν. Είχε μόνο ένα λήμμα άμεσα αναφερόμενο στην Κύπρο. Το παραθέτω:
Κύπριος
Στη συνείδηση του Ελλαδίτη, οι Κύπριοι έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
1. Όνομα και επίθετο είναι ίδια (πχ. Νίκος Νίκου)
2. Βάζουν παντού ν (πχ. εις την Τζύμπρον)
3. Κοτσάρουν αγγλικές λέξεις (anyway, τι άλλα;)

χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ
Ένα παράδειγμα:
-Πως σε λένε φίλε;
-Γεράσιμο Γερασίμου.
-Κύπριος είσαι;

Στο Slang.gr απέστειλα το εξής μήνυμα: ΚΥΠΡΑΙΙΚΟ ΓΑΪΔΟΥΡΙ, αίτημα για λημμματογράφηση:

Απορώ και εξίσταμαι γιατί από αυτό το, πράγματι, εξαιρετικό ηλεκτρονικό λεξικό, απουσιάζει το λήμμα: κυπραίικο γαϊδούρι. Ως εμμανής Κύπριος οφείλω να το τονίσω, ως εμμανής Έλληνας της Κύπρου οφείλω να επιτονίσω ότι ο κυπριακός ελληνισμός επιβίωσε σ’ αυτό το ακριτικό νησί, από το πείσμα και την εμμονή του, με άλλα λόγια η λέξη «κυπραίικό γαϊδούρι» εκφράζει τον βαθύτερο ψυχισμό ημών των Κυπρίων.

Στη συνέχεια απέστειλα τον ορισμό για το λήμμα αυτό:

.
κυπραίικο γαϊδούρι
Ο κυπριακός όνος ήταν (και είναι) σωματώδης, γερός και δυνατός, σε αντίθεση με τα γαϊδουράκια που υπήρχαν στα νησιά του Αιγαίου και την υπόλοιπη Ελλάδα, γι αυτό και γινόταν εξαγωγή του. Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, πριν από 70, περίπου, χρόνια, ήταν από τις σημαντικότερες εξαγωγές της Κύπρου προς την Ελλάδα. Οι κάτοικοι της Ελλάδας γνώρισαν ένα ζώο παραγωγικό και αποτελεσματικό  που, όμως, σε αντίθεση με τα γαϊδουράκια με τα οποία ήσαν συνηθισμένοι, δεν ήταν εύκολο να το χειραγωγήσουν, ειδικά όταν μουλάρωνε και πεισμάτωνε. Έτσι η φράση στην Ελλάδα «κυπραίικο γαϊδούρι» λέγεται σκωπτικά είτε σε υπερβολική αναισθησία, είτε σε υπερβολική ισχυρογνωμοσύνη, όταν ο άλλος μουλαρώνει και πεισματώνει έντονα.

Ένα παράδειγμα: Αμετάπειστος είναι, μουλάρωσε σαν κυπραίικο γαϊδούρι

Και μια και μπήκα στο παιγνίδι απέστειλα συμπληρωματικά στοιχεία για δύο λήμματα
Α) Πάω καλιά μου,
το οποίο αναφέρεται και στο ποίημα του Νίκου Καββαδία, Γυναίκα:

Από παιδί βιαζόμουνα, μα τώρα πάω καλιά μου
Μια τσιμινιέρα με όρισε στον κόσμο και σφυρίζει
Το χέρι σου που χάϊδεψε τα λιγοστά μαλλιά μου
για μια στιγμή αν με λύγισε, σήμερα δε με ορίζει.

Τα συμπληρωματικά στοιχεία, τώρα:
Η λέξη καλιά σήμαινε, παλαιότερα, φωλιά πουλιών, καλύβα, γενικότερα το σπίτι. Στην εκκλησιαστική υμνωδία αναφέρεται: «ως νεοττός της άνω καλιάς των Αγγέλων», το επαναλαμβάνει ο Παπαδιαμάντης στο διήγημά του Τ’ αγνάντεμα. Συνηθίζεται και σήμερα για τον μεταστάντα να επαναλαμβάνεται η φράση «απέπτη εις την άνω καλιάν των Αγγέλων». Όλα αυτά με κάνουν να πιστεύω ότι η φράση «πάω καλιά μου» ερμηνεύεται καλύτερα με τα: πάω στη φωλιά μου, στο καλύβι μου, στο σπίτι μου, αποχωρώ – φεύγω από εδώ.

Β. λέξη σίστος / σσιήστος

Το Slang.gr αναφέρει και τη λέξη σίστος / σσιήστος και εξηγεί:
Το μουνί, στα Κυπριακά. Προφέρεται sheestos, και πιθανότατα να ετυμολογείται από την λέξη σχισμή.

Απέστειλα το ακόλουθω σχόλιο:

σσιύστος και σιύστος (προφέρεται sheestos)
Προέρχεται από το αρχαιοελληνικό κύσθος, που σημαίνει γυναικείο αιδοίο. Το κύσθος έγινε κύστος (κατά το μισθός → μιστός) και, ακόμη, με την εξέλιξη της  κυπριακής προφοράς  (και με παρετυμολογία από το σχίζω και σχισμή), έγινε σσιύστος.

28 Απριλίου 2014. Ημερολογιακά για τον Ρένο Αποστολίδη

Μεγάλωσα με τον Ρένο Αποστολίδη. Από το γυμνάσιο ξεκίνησα με την Ανθολογία, Τα Νέα Ελληνικά, ύστερα η Κριτική του Μεταπολέμου -που διάβασα αρκετές φορές-, Ο γρασαδόρος και τα χειρόγραφα του Max Tod, η πυραμίδα 67, ο Α2. Φοιτητής διάβαζα οτιδήποτε δικό του. Θυμάμαι τώρα την Ανθύλη, ωραία λέξη, το παγιωμένο «αντιύλη» της μοντέρνας φυσικής το μετατρέπει προκαλώντας συνειρμούς και με το άνθος -έτσι είναι το σωστό: ανθύλη, σύμφωνα με τους κανόνες της Γραμματικής για τις σύνθετες λέξεις, όταν το δεύτερο συνθετικό είναι δασυνόμενο. Ο Ρένος ήξερε γράμματα και ήταν κριτικός, κάποτε κατεδαφιστικός, αλλά αυτό το στήριζε στη γνώση και τη μελέτη, όχι σαν τους σημερινούς που «ασκούν» κριτική συνεχώς, μα είναι αγράμματοι, απλώς η άρνηση και αμφισβήτηση είναι μέρος του life style, που επικράτησε ως στάση και νοοτροπία της σύγχρονης ζωής.
Στον στρατό βρέθηκα με κάποιο που είχε έλθει από την Αθήνα να υπηρετήσει τη θητεία του, αφού τέλειωσε τη Σχολή του. Μεγάλος εκείνος, νεαρός εγώ, μόλις είχα τελειώσει το Λύκειο, ήμουν ο εκπαιδευτής του στο Κ.Ε.Ν. Αμμοχώστου. Αυτός διανοούμενος με γνώση από τηνπνευματική ζωή της Αθήνας  με έβλεπε που διάβαζα πολύ, τα φιλολογικά μας ενδιαφέροντα μάς έφεραν κοντά. Ήταν συνεργάτης της Αυγής πριν από τη δικτατορία και όταν του εξέφρασα  τον θαυμασμό μου για τον Ρένο, μου ανέφερε ότι και αυτός, στην Αθήνα, περίμενε με αδημονία τα Νέα Ελληνικά να κυκλοφορήσουν, τα έπαιρνε και τα ρουφούσε κυριολεκτικά. Δεν το κοινοποιούσε όμως στον κύκλο της Αυγής και στους ομοϊδεάτες του, γιατί αυτό στον χώρο του ήταν κάτι ανυπόφορο, τότε το εγκεκριμένο πνευματικό περιοδικό της Αριστεράς ήταν η Επιθεώρηση Τέχνης. Σήμερα που το θυμούμαι, και αφού έχω μελετήσει εξονυχιστικά την Επιθεώρηση Τέχνης, συνυπολογίζω και τη συνεισφορά του Ρένου καθώς και άλλων στην εξέλιξη και τη βελτίωση αυτού του εντύπου. Όσο απομακρυνόμασταν από τα πάθη του εμφυλίου και το πνεύμα στρατωνισμού, που αναπαραγόταν στους χώρους της αριστεράς λόγω και της μετεμφυλιακής καταπίεσης της νικήτριας δεξιάς, τότε, όταν άρχισαν τα ερωτήματα για την ήττα μα και κάποια άνεση από την πλευρά των νικητών, υπήρχε κίνδυνος να πάρουν τη σκυτάλη της πρωτοπορίας περιοδικά του φιλελευθερισμού (Εποχές π.χ.) ή της ριζοσπαστικής κριτικής (Τα Νέα Ελληνικά π.χ.). Αυτό έκανε την Επιθεώρηση Τέχνης να ανοίξει κι άλλο τις πόρτες της και την προβληματική της. Το σκέφτομαι σήμερα και χαμογελώ: Ο Ρένος, έστω και εμμέσως, συντέλεσε και στη βελτίωση του περιοδικού της αριστεράς.
Το 1973, πρωτοετής φοιτητής της δημοσιογραφικής σχολής, προετοιμάστηκα για τέσσερις συνεντεύξεις, θα δημοσιεύονταν σε κυπριακές εφημερίδες: Σαμαράκης, Σκαρίμπας, Κουμανταρέας, Ρένος. Διάβασα και όσα βιβλία τους δεν είχα μελετήσει, ετοίμασα ένα γενικό ερωτηματολόγιο, εξασφάλισα ένα καλό μαγνητόφωνο από τον Άγγελο Σαμουήλ. Τηλεφώνησα και στον Ρένο, μιλήσαμε αρκετά, συμφώνησε με τη συνέντευξη την οποία θα προσδιορίζαμε χρονικά σε νέο τηλεφώνημά μου, σε λίγο καιρό. Όμως όταν έλεγα για την επικείμενη συνέντευξή μου με τον Ρένο όλοι αντιδρούσαν, κουμπώνονταν, εξέφραζαν απαρέσκεια και αντίθεση, συνήθως έντονη, μιλούσαν, κάποτε, με μίσος. Τον κατηγορούσαν για συνεργασία με τη δικτατορία λόγω της αναδημοσίευσης των κειμένων της Ανθολογίας του, αναδημοσίευση που διέκοψε όμως η δικτατορία κάποια στιγμή και μάλιστα σε επικείμενη δημοσίευση δικού του κειμένου, του Α2. Σήμερα αυτές τις κατηγορίες τις θεωρώ φορτισμένες και μεγεθυμένες μέσα στην αντιδικτατορική πρακτική της τότε εποχής.
Τότε κινούμουν στους κύκλους των προοδευτικών διανοουμένων της Αθήνας. Δυστυχώς υπέκυψα στις πιέσεις, συνεμορφώθην προς τα υποδείξεις των προοδευτικών και δεν έδωσα συνέχεια στη συνέντευξη με τον Ρένο, πήρα μόνον τις τρεις από τις τέσσερις που σχεδίαζα. Στην ιστορία της ζωής μου αυτή η ακύρωση της συνέντευξης με τον Ρένο με βαραίνει. Το μόνο ελαφρυντικό για την «καλήν απολογίαν» είναι ότι ήμουνα ένας 21 χρονών επαρχιώτης εκ Κύπρου, που δεν μπορούσε να αντιπαραταχθεί με την επικρατούσα άποψη των προοδευτικών κύκλων, ήταν και η δικτατορία που φόρτιζε, τότε, έντονα συναισθηματικά τα πράγματα. Μένει να τονίσω ότι, μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό εναντίον του Ρένου, μου έκανε εντύπωση η στάση του Σκαρίμπα. Στη Χαλκίδα, τη μέρα της συνέντευξης, τον ρώτησα τη γνώμη του για τον Ρένο. Είναι καλός Ρωμιός ο Ρένος, μου απάντησε.
Συναντηθήκαμε με τον Ρένο αργότερα, μετά την πτώση της Χούντας, στο σπίτι του, για να πάρω τα Νέα Ελληνικά, τα τεύχη που μου λείπανε. Στο γραφείο του ήταν  παρών και ο Κ. Παπαλεξάνδρου, καθηγητής μας στη Δημοσιογραφική Σχολή, στο μάθημα της Φιλοσοφίας. Συζητήσαμε για λίγο. Του ανέφερα τις αντιδράσεις εναντίον του για το θέμα της συνέντευξης και τις κατηγορίες που άκουγα «-εγώ έβγαλα τη Χούντα στην εξουσία, εγώ φταίω για όλα» μου είπε γελώντας, του άρεσε όταν άκουσε τον χαρακτηρισμό του Σκαρίμπα, για το άτομό του. Του είπα, ακόμη, γι’ αυτά που έγραφε στα Νέα Ελληνικά: ότι και η ηχητική και η παρηχητική παρασημασιολογία του ονόματός μας επηρεάζει τον χαρακτήρα και τις κλίσεις μας πράγμα που επικύρωνε και η  παραπομπή του, για το όνομα του συγγραφέα Α. Σχινά, στο σχίζω και σχιζοειδής και πρόσθεσα ότι αυτό μπορούσε να ειπωθεί και για τη δική του συνειδητή επιλογή να υπογράφει Ρ.Α., που παρέπεμπε, εγωκεντρικά, στον ένα και μοναδικό θεό Ρα, τον θεό-ήλιο της αιγυπτιακής θρησκείας. Δεν το σχολίασε.
Μου ζήτησε να διευκρινίσω ποιος είναι ο Ρένος που υπέγραφε τα χρονογραφήματα στην εφημερίδα Τα Νέα της Λευκωσίας και που πολλοί εκλάμβαναν ότι ήσαν δικά του κείμενα. Του εξήγησα ότι το χρονογράφημα το έγραφε ο Ρένος Πρέντζας, καλός φιλόλογος, στέλεχος της ΕΔΕΚ του Βάσου Λυσσαρίδη. Υπέγραφε απλώς με το μικρό του. Ναι, μα δημιουργείται παρεξήγηση, μου τόνισε, διότι το Ρένος είναι καθιερωμένο για δικό μου, και υπέβαλε ότι πρέπει να το σταματήσει. Δεν τόλμησα να του πω ότι σε ανάλογη περίπτωση, όταν ο Τάκης Σινόπουλος ζήτησε από συνώνυμό του ποιητή να μην υπογράφει ως Σινόπουλος γιατί γινόταν σύγχυση με το δικό του όνομα -του καθιερωμένου, δηλαδή, Σινόπουλου-, ο Ρένος Αποστολίδης τον έψεξε για σκαιότητα και αντιπνευματική αλαζονεία και ότι κριτήριο διάκρισης μεταξύ δύο συνεπωνύμων λογοτεχνών είναι, μόνο, η ποιότητα και όχι ο εξαναγκασμός του άλλου να αλλάξει όνομα. Δεν είπα τίποτα, όμως. Συγγνωστόν, σκέφτηκα, να έχει και ο Ρένος τις λόξες και τις αντιφάσεις του.
Κλείνω για τον Ρένο με κάτι απλό. Τον ανακάλυψα πριν από 47 χρόνια. Ίσαμε σήμερα επιστρέφω στα Νέα Ελληνικά, στην Ανθολογία, στις κριτικές και τα πεζά του.

ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΙΔΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ελλήνων γαρ εσμέν παίδες
και βαρβάρων σμήνος ου πτοούμεθα
Θωμάς Αργίτης (16ος αιώνας)

Ένας δημοσιογράφος, ως απόδειξη της ανυπαρξίας εθνικού αισθήματος πριν από το 1821, τονίζει «ότι τέτοιο αίσθημα δεν υπάρχει στα γραμμένα στη νεοελληνική γλώσσα ποιήματα των περιόδων πριν από την Επανάσταση» και παραπέμπει στις «διαπιστώσεις αρμοδίων καθ’ ύλην πανεπιστημιακών καθηγητών» παραθέτοντας το πόρισμα ενός από αυτούς: «Σ’ εκείνα τα κρίσιμα χρόνια 1821-1831» διαβάζουμε σε αυτό «η ποίηση συνδέθηκε με το εθνικό συναίσθημα, κάτι ανύπαρκτο παλαιότερα».
Ο Νάσος Βαγενάς παρεμβαίνει και παραθέτει το παράδειγμα 13 ποιητών, οι οποίοι έγραψαν πριν από την Επανάσταση του 1821 και τεκμηριώνουν εθνικό συναίσθημα και προσδιορισμό. Το κείμενο του Νάσου Βαγενά αποτελεί απάντηση στην ιδεοληψία και είναι μια έκκληση προς εγρήγορους δημοσιογράφους και καθεύδοντας πανεπιστημιακούς να στηρίζουν τα πορίσματά τους στην έρευνα και τη μελέτη.
Εμπεριστατωμένη η απάντηση του Βαγενά, στηριγμένη στα ερευνητικά δεδομένα και στη μελέτη, με αποδείξεις και τεκμήρια. Χάρηκα διαβάζοντάς τη μα και λυπήθηκα ταυτοχρόνως γιατί σκέφτηκα ότι θα απωθηθεί, καίτοι τεκμηριωμένη, και δεν θα ενσωματωθεί στο σπειροειδές της κίνησης ιδεών. Είμαι σίγουρος, και βάζω στοίχημα γι’ αυτό, ότι σε λίγο καιρό, ίσως από τον ίδιο τον δημοσιογράφο στον οποίο απαντά ο Νάσος Βαγενάς, θα δούμε ξανά και ξανά σε διάφορα δημοσιεύματα για την δήθεν, μετά το 1821, παρθενογένεση του ελληνικού εθνισμού, ότι πριν από την Επανάσταση δεν υπήρχαν ενδείξεις εθνικής ευαισθησίας και προσδιορισμού. Όμως, δυστυχώς για τους ιδεοληπτικούς, υπάρχει πληθώρα αποδείξεων.
Το ίδιο έγινε και με το θέμα των μαθητικών παρελάσεων. Η κα Ρεπούση και διάφοροι ανιστόρητοι βγαίνουν κάθε λίγο και υποστηρίζουν ότι οι μαθητικές παρελάσεις είναι επινόηση του καθεστώτος Μεταξά. Τους απαντούν διάφοροι με στοιχεία και έρευνες ότι οι μαθητικές παρελάσεις αποτελούσαν συνηθισμένη εκδήλωση των ελληνικών εκπαιδευτηρίων και ότι αυτό το τεκμηριώνουν χιλιάδες αποδείξεις του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, πριν ακουστεί το όνομα του Μεταξά, πριν αυτός γεννηθεί. Δεν απαντούν, δεν παραδέχονται το λάθος τους, παραμένουν σιωπηλοί για λίγο καιρό, κι ύστερα από μερικούς μήνες το ξαναπετούν, ότι, δήθεν, οι μαθητικές παρελάσεις αποτελούν εφεύρεση του μεταξικού καθεστώτος.
Το ίδιο θα γίνει με το κείμενο του Βαγενά, θα απωθηθεί και θα οδηγηθεί στη λήθη. Και θα επαναλάβουν αυτά που μελετημένα ο Βαγενάς κατεδάφισε. Γιατί η κυρίαρχη λογική που έχουν οι διάφοροι προοδευτικώνυμοι -εδραιωμένοι στους αρμούς της εξουσίας-, είναι πολύ απλή και βγαίνει από το θέατρο σκιών και τη συλλογιστική του Καραγκιόζη. Μια πολύ απλή λογική και συμφέρουσα. Σκέφτονται, λοιπόν: Ας τους να ερευνούν και να μας απαντούν, εμείς θα λέμε ξανά και ξανά τα απλουστευτικά δικά μας, αυτοί θα ψάχνουν και θα απαντούν, θα κουραστούν, θα ιδρώσουν, θα αρρωστήσουν, θα πεθάνουν.

Η ΝΕΑ ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ κας ΡΕΠΟΥΣΗ

Η κα ΡΕΠΟΥΣΗ ΠΑΝΤΑ ΘΑ ΣΥΝΤΕΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΚΑΙ ΘΑ ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΙΣ ΙΔΕΟΛΗΨΙΕΣ ΤΗΣ

Η κα Ρεπούση, εξοπλισμένη με μερικές μπροσούρες και ιδεολογήματα, προσεγγίζει τα πάντα με ανιστόρητο τρόπο, χωρίς μελέτη και έρευνα. Χτες αναφέρθηκε και στις μαθητικές παρελάσεις και ζήτησε την κατάργησή τους υποστηρίζοντας ότι «είναι ένας θεσμός που προέρχεται από τον Ιωάννη Μεταξά». Ακόμη μια ένδειξη ιστορικής ημιμάθειας και ιδεοληψίας από ένα πρόσωπο που έγραψε μάλιστα βιβλίο Ιστορίας για τους μαθητές της ταλαίνης Ελλάδος.
Όμως οι μαθητικές παρελάσεις αποτελούσαν θεσμό πριν καν γεννηθεί ο Μεταξάς. Από τον δέκατο ένατο αιώνα, σε όλες τις πόλεις του ελληνισμού, οι μαθητικές παρελάσεις αποτελούσαν βασική συνισταμένη του δημοσίου βίου. Μπορούμε να πούμε ότι η μαθητική παρέλαση και η μπάντα/φιλαρμονική που έπαιζε την Κυριακή στην κεντρική πλατεία, αποτελούσαν τα δύο βασικότερα θέματα της κουλτούρας του άστεως, όταν οι πόλεις άρχισαν να αποτελούν σημαντικά πληθυσμιακά κέντρα και δημιουργούσαν νέες εκφράσεις συλλογικού βίου, πολύ διαφορετικές από τις εκδηλώσεις του αγροτοποιμενικού περιβάλλοντος, που χαρακτήριζαν την προηγούμενη περίοδο, και βασίζονταν κυρίως στις θρησκευτικές πανηγύρεις, πέριξ του ναού.
Οι μαθητές του 19ου αιώνα περίμεναν με αδημονία τις παρελάσεις, ήταν η πιο καλή τους εκδήλωση και συμμετείχαν με απόλυτη ευχαρίστηση. Συμμετείχαν με χαρά –για να φέρουμε ένα παράδειγμα από πρόσφατες εποχές- όπως οι φοιτητές στα εφηβικά πάρτι της δεκαετίας του ’60 ή στα φεστιβάλ πολιτικών νεολαιών την περίοδο της μεταπολίτευσης. Ας μη ξεχνάμε ότι μέχρι και το δεύτερο ήμισυ του 20 αιώνα ένα ποσοστό λιγότερο από το 10% προχωρούσε για το Γυμνάσιο, οι άλλοι συνέχιζαν στις αγροτοποιμενικές ασχολίες της οικογένειάς τους ή πήγαιναν μαθητευόμενοι σε βιοτεχνίες, οικοδομές και άλλους χώρους εργασίας. Αυτό το μικρό ποσοστό, το κάτω από 10%, αισθανόταν ότι ήταν προνομιούχο, το εκλεκτό μέρος της ηλικιακής ομάδας των εφήβων, ήταν η χρυσή νεολαία της κοινωνίας τους και έπρεπε να παρουσιαστεί στην κοινωνία, να προβληθεί  και να πάρει τα εύσημα.
Όσοι δεν επαναπαύονται στις εύπεπτες μπροσούρες, που τρέφουν διάφορους ιδεοληπτικούς, όσοι μιλούν με επιστημοσύνη και στοιχεία, μπορούν να παραπέμψουν σε χιλιάδες δημοσιεύματα που αναφέρονται στις μαθητικές παρελάσεις, πολύ πριν από την εμφάνιση του Μεταξά. Ακόμη και στη μικρή Κύπρο, η μαθητική παρέλαση αποτελούσε βασική δραστηριότητα των σχολείων. Από την εφημερίδα Κυπριακός Φύλαξ (12 Οκτωβρίου 1913) αποσπώ μερικές γραμμές για μαθητική παρέλαση στον Πεδουλά: Οι μαθητές, προηγουμένης της εθνικής σημαίας “παρήλασαν διά των κεντρικωτέρων οδών του χωρίου, διαχύνοντες τον πατριωτικόν ενθουσιασμόν και ψάλλοντες θούρια, άτινα χαρμοσύνως αντήχουν εις τας κοιλάδας των γραφικών ορέων.” Αυτά σε ένα χωριό με γραφικά όρη και κοιλάδες, για να αντιληφθούμε τι γινόταν με τις μαθητικές παρελάσεις στις πόλεις με μεγάλο πληθυσμό.
Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι μερικοί λεγόμενοι προοδευτικοί κύκλοι είναι ανιστόρητοι, αγράμματοι και ιδεοληπτικοί, απλώς έχουν θράσος. Εκσφενδονίζουν την εισήγησή τους με τρόπο φορτισμένο και τρομοκρατικό, ότι αυτή αποτελεί την πεμπτουσία του σύγχρονου πνεύματος και άρα όσοι αντιδράσουν μεταβαίνουν όλοι στην ομαδοποίηση των παρωχημένων και παρελθοντολόγων. Συγχυσμένη η ελληνική κοινωνία κάποτε τους ακούει. Συνήθως, όταν διαισθάνεται το ύποπτο ιδεολογικό παιγνίδι που παίζουν, τους στρέφει την πλάτη, χωρίς όμως να τους ελέγξει, να τους κρίνει και να τους αποκρούσει.
Το σημαντικό δεν βρίσκεται εδώ. Εκατοντάδες ερευνητές, που αναδιφούν έντυπα του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, για την συγκρότηση των διαφόρων μελετών τους, για πρόσωπα, τόπους, έντυπα και θέματα αυτής της περιόδου, έχουν εντοπίσει εκατοντάδες αναφορές για μαθητικές παρελάσεις, ακόμη και πριν ο Μεταξάς γεννηθεί, ή ακουστεί το όνομά του. Όμως κανένας δεν βγήκε να το τονίσει αυτό, να διορθώσει τους ιδεοληπτικούς ή τους λανθασμένους προοδευτικώνυμους.

Αλήθεια έχει πέσει τόσος φόβος στην Ελλάδα;