Archive for Μαΐου 2012

ΤΑ ΙΝΔΙΚΑ ΧΟΙΡΙΔΙΑ

28 Μαΐου, 2012

Τα ινδικά χοιρίδια

(ένα άρθρο γραμμένο πριν 23 χρόνια και δημοσιευμένο στη Σημερινή, το 1989. Τίποτα δεν αλλάζει στον τόπο αυτό. Ακολουθούμε τον ίδιο στραβό δρόμο και τους ίδιους ηλίθιους πολιτικούς) 

Οι λύσεις που προωθούνται, κάθε λίγο και λιγάκι, για το Κυπριακό θα μείνουν στην ιστορία της  ανθρωπότητας για τα εξωφρενικά και ανεπανάληπτα που προτείνουν, για τα ρατσιστικά και φασιστικά στοιχεία που περιέχουν. Και ο κυπριακός ελληνισμός, εν πολλοίς άβουλος, με ηγεσίες ως επί το πλείστον χρεοκοπημένες, γίνεται καθημερινώς ρεζίλι. Οι κάθε λογής μεσολαβητές και απεσταλμένοι, εκμεταλλευόμενοι το κλίμα ηττοπάθειας και ραγιαδισμού, κατεβαίνουν κάθε τόσο και τον εξευτελίζουν ακόμη παραπάνω, κόβοντας και ράβοντας τα διάφορα κοστούμια-λύσεις, που δεν είναι παρά ρούχα ενός δραματικού τσίρκου.

Τώρα, κατεβαίνει εδώ ο νέος απεσταλμένος του Ο.Η.Ε. κ. Φεϊσέλ, ο οποίος έχει ένα «έγγραφο ιδεών» για «λύση» του Κυπριακού, που θα παραμείνει στον χαρτοφύλακά του για μελλοντική χρήση αναλόγως των περιστάσεων. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, το «έγγραφο ιδεών» του κ. Φεϊσέλ, ανάμεσα σε άλλα, προνοεί:

Με τη «λύση», από τις 200 χιλιάδες πρόσφυγες θα μπορέσουν να επανεγκατασταθούν 10 χιλιάδες μόνο, κυρίως οι κάτοχοι ξενοδοχειακών ή τουριστικών μονάδων για ανάπτυξη του τουριστικού ρεύματος  στα κατεχόμενα. Οι Ελληνοκύπριοι θα δικαιούνται να διακινούνται στις κατεχόμενες περιοχές ως τουρίστες, εκτός αριθμού 5000 προσώπων που θα βρίσκονται στον κατάλογο «ανεπιθύμητων προσώπων», που θα καταρτίσουν οι δύο πλευρές.

Ο Ο.Η.Ε., λοιπόν, που προπαγανδίζει ὀτι στηρίζει τη λειτουργία του σε αρχές και στα ανθρώπινα δικαιώματα, γίνεται κήρυκας του χειρότερου ρατσισμού, των διακρίσεων και του φασισμού. Βασίζει την επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους με βάση το επάγγελμά τους. Προωθεί κατάλογο ανεπιθύμητων πρόσωπων που δεν θα δικαιούνται, ούτε καν σαν τουρίστες, να επισκεφτούν την Κερύνεια, δημιουργώντας έτσι ένα κοινωνικό στρώμα που πρέπει, σύμφωνα με τις λογικές και προδιαγραφές της περιβόητης λύσης, να περιθωριοποιηθεί. Να οδηγηθεί σε κοινωνική απομόνωση και διαφοροποίηση, να έχει λιγότερα δικαιώματα από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Ανήκουστα και φρικτά πράγματα, που θυμίζουν ρωμαϊκές προγραφές. Μήπως, αύριο, θα ζητήσουν, για να ξεχωρίζουν αυτοί οι «ανεπιθύμητοι», να φέρουν κίτρινο άστρο στο στήθος ή δερματοστιξία, δηλαδή τατουάζ, στο μέτωπο; Σε μια εποχή που μιλούν όλοι για κατάργηση  του φακελώματος, θα ανασκοπηθεί το παρελθόν και θα εξεταστούν τα φρονήματα των Ελλήνων του νησιού, για να ευρεθούν οι «επικίνδυνοι ανεπιθύμητοι»; Αυτοί, δηλαδή, που σ’ όλο αυτό το εξωφρενικό ρεζίλεμα δεν έχουν αποκτηνωθεί, έχουν ευαισθησία στο θέμα των εθνικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων, πιστεύουν στην απελευθέρωση και τη δημοκρατία.

Αν ακουγόταν κάτι παρόμοιο αλλού, θα προκαλούσε ανταραχή και χιονοστιβάδα δηλώσεων και εκδηλώσεων εναντίον του απαρτχάιντ και του φασισμού. Φανταστήκατε ποτέ, στη Γαλλία, τη Σουηδία ή τη Δανία, κάποιοι να διανοούνται καν ότι μπορούν να διαχωρίσουν μια κατηγορία πληθυσμού και να προσπαθήσουν να της επιβάλουν οποιαδήποτε απαγόρευση;

Η Κύπρος, όμως, έχει μεταβληθεί σε ένα εργαστήριο και ο πληθυσμός της σε πειραματόζωα, όπου όλοι κατεβαίνουν για να πειραματιστούν και να επιβάλουν συνταγματικά και πολιτειακά κατασκευάσματα και λύσεις πρωτοφανείς στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Αναδιφώντας σε δεκάδες τόμους εθνογραφίας και Ιστορίας, μελετώντας για τα συστήματα διακυβέρνησης στις ζούγκλες, στις στέπες και στις σαβάνες, στους πρωτόγονους και ιστορικούς λαούς, δεν θα βρεις παρόμοια με αυτά που προτείνονται για λύση του Κυπριακού. Και ενώ οι οικολόγοι και διάφορες άλλες ομάδες ζωόφιλων αγωνίζονται και διαδηλώνουν εναντίον της καταπίεσης των ζώων στα πειραματικά εργαστήρια και υπέρ της απελευθέρωσης των ινδικών χοιριδίων, για τον ανθρώπινο πληθυσμό της Κύπρου όλα επιτρέπονται, ακόμη και τα πιο εξωφρενικά. Λοιπόν, το ότι μερικοί σκέφτονται πως μπορεί να προτείνουν τέτοιας υφής προτάσεις, ότι μπορεί να συζητήσουμε τέτοια ξετσίπωτα και φασιστικά (ή, το χειρότερο, το ότι μερικοί “δικοί μας” τα έχουν ήδη συζητήσει και τα έχουν ήδη αποδεχτεί) δείχνει την κατρακύλα του Κυπριακού, που μας οδήγησε όλη αυτή η πορεία των “φιλικών” συνομιλιών με τον κατακτητή, καθώς και οι συνεχείς υποχωρήσεις. Ακόμη, δείχνει την άμεση και πιεστική ανάγκη της αλλαγής στην πορεία μας.

Οι συνεχείς υποχωρήσεις, το ξεπούλημα και ο ενδοτισμός δεν θα μας οδηγήσουν παρά μόνο στην πλήρη εξαφάνισή μας. Ξεκινήσαμε από το ιερό και επαναστατικό δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, που αποτελεί τη βασικότερη και κυριότερη αρχή των Ηνωμένων Εθνών. Η πρώτη και βασική μας υποχώρηση οδήγησε στο σύνταγμα της Ζυρίχης, που ξένοι αντικειμενικοί παρατηρητές ονόμασαν συνταγματικό τερατούργημα. Τα πειράματα ξεκίνησαν. Η διείσδυση του τουρκικού επεκτατισμού και οι δικές μας υποχωρήσεις οδήγησαν σήμερα σε ένα πολυποίκιλο μωσαϊκό, που ακροβατεί στο τεντωμένο σκοινί. Αντί να υπάρχει η ελληνική σημαία απ’ άκρου σ’ άκρον της Κύπρου, όπως θα ήταν το φυσιολογικό αν εφαρμοζόταν η αρχή της αυτοδιάθεσης, φτάσαμε τώρα στην αφύσικη παρουσια έξι σημαιών (ελληνική, κυπριακού κράτους, Ο.Η.Ε., αγγλική στις Βάσεις, τουρκική, σημαία του “κράτους” Ντεκτάς). Αντί να ειναι μια ενιαία περιοχή, το έδαφος της Κύπρου έχει χωριστεί σε φέτες (κυπριακό κράτος, κατεχόμενα, νεκρή ζώνη, υπό την ευθύνη των Ηνωμενων Εθνών, αγγλικές βάσεις).

Ο πληθυσμός του νησιού, αντί να αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, που θα διοικείται με βάση την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, χωρίστηκε σε κοινότητες. Τώρα, με το έγγραφο ιδεών του κ. Φεϊσέλ, η ελληνική πλειονότητα του νησιού θα χωριστεί σε πρόσφυγες που δικαιούνται να επαναεγκατασταθούν και σε πρόσφυγες που δεν θα δικαιούνται, σε εκείνους που μπορούν να κινηθούν στη βόρεια κατεχόμενη Κύπρο και σε κείνους που θα μπουν σε κατάλογο ανεπιθύμήτων προσώπων.

Σ’ όλη αυτήν την κατάπτωση και το ρεζίλεμα, για να ανακοπεί ο φασιμός και το απαρτχάιντ, δεν απομένει παρά μόνο η επανατοποθέτηση του Κυπριακού πάνω στις βασικές αξίες και δικαιώματα, της απελευθέρωσης και του αυτοκαθορισμού. Η μοίρα των ινδικών χοιριδίων πρέπει να τερματιστεί.

[1989]

Ξανά για την Άγρια Συμμορία

23 Μαΐου, 2012

Ξανά για την Άγρια Συμμορία

 

Κυκλοφόρησε και η έκδοση Άγρια Συμμορία. Τριάντα, σχεδόν, χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευσή της στο περιοδικό Αυτοδιάθεση. Βλέποντας αυτό το βιβλιαράκι, φιλική επιμονή και πίεση του εκδότου κ. Φτωχόπουλου, και γνωρίζοντας τις περιορισμένες δυνατότητες του κειμένου, λέω απλώς: «Καλώς βγήκε», και τίποτε άλλο. Όμως πεισματώνω τώρα για τη νοοτροπία μου,  γιατί όταν εκδίδω παλιά κείμενα δεν προσθέτω και δεν συμπληρώνω, απλώς διορθώνω συντακτικές και ορθογραφικές αβλεψίες και διευκρινίζω κάποιες ασάφειες. Λοιπόν αυτή η έκδοση θα ήταν καλύτερη αν:

Α) προσέθετα μια υποσημείωση. Ότι όταν οι κυνηγοί επικηρυγμένων βλέπουν το νεκρό σώμα του Πάικ, του αρχηγού της άγριας συμμορίας, λέγουν: Δεν είσαι πια τόσο σκληρός κύριε Πάικ. Κατ’ ευθείαν μεταφερμένο αυτό από την Ιλιάδα, όταν οι Έλληνες αντικρύζουν το νεκρό κορμί του Έκτορα, ανίσχυρο πια, ενώ τους τρομοκρατούσε τόσο προηγουμένως. [=ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ μαλακώτερος ἀμφαφάασθαι/ Ἕκτωρ].

Β) Προσέθετα, ως υστερόγραφο, το ακόλουθο σχόλιο που, γραμμένο εδώ και χρόνια, αναρτήθηκε στο ιστολόγιο στις 23 Νοεμβρίου του 2010:

«Τέχνη και ζωή

Ο Ουίλιαμ Χόλντεν, ο Πάικ της Άγριας Συμμορίας, ο άνθρωπος που είπε στην ταινία το λυτρωτικό «let’s go», για την απελευθέρωση του Άνχελ [και την κάθε είδους απελευθέρωση], πέθανε στη μοναξιά του Χόλιγουντ. Το πτώμα του βρέθηκε στο διαμέρισμά του να όζει, μέρες πολλές μετά τον θάνατό του, γύρω του πολλά άδεια μπουκάλια ουίσκι.

Η Άγρια Συμμορία, 40 χρόνια μετά την προβολή της, παραμένει νεόκοπο νόμισμα.»

Ποιητές στην Κύπρο

20 Μαΐου, 2012


 

Α) Να ήμουνα Έλληνας ποιητής στην Κύπρο

Η υπέρτατη καταξίωση της αισθητικής δικαίωσης βρίσκεται σ’ ένα επίγραμμα της Παλατίνης Ανθολογίας:

Δεξιών Όμηρε την κεκαυμένη

φθονείν αφήκας τας απορθήτους πόλεις.

Δηλαδή: Τραγουδώντας Όμηρε για την πυρπολημένη Τροία έκανες τις άλλες πόλεις, που δεν έπαθαν τίποτε, να ζηλέψουν. Με άλλα λόγια, να σε κουρσέψουν, να σε λεηλατήσουν, να σε κάψουν, όμως να σε τραγουδήσει ένας Όμηρος.

Σκέφτομαι ξανά την Κύπρο. Κουρσεμένη, στον απόλυτο πόνο του ‘74 και είχε ακόμη την πιο φρικιαστική τραγωδία, μίλησαν για τον πόνο της νεοκύπριοι και Ακελικοί, που όπως τον εννοούσαν αυτοί έγινε δήθεν πόνος.

Να ήμουνα Έλληνας ποιητής στην Κύπρο. Θα έγραφα την αλήθεια, με όση ποιότητα μπορούσα, πρώτα από όλα όμως την αλήθεια. Πως σπάραξε ένας τόπος ελληνικός. Δεν φταίω εγώ γιατί οι εν λόγω ποιητές της Κύπρου πούλησαν την υπόθεση της ποίησης, έβγαλαν κατώτερης υποστάθμης ποιήματα, για τις φτηνιάρικες ιδεοληψίες τους.

 

Β) Να ήμουνα Τούρκος ποιητής στην Κύπρο

Στον Όμηρο όλες οι ανθρώπινες στιγμές βρίσκονται από την πλευρά των Τρώων. Ο Έλληνας Όμηρος τραγουδά τη σύζυγο και το παιδί της πολιορκημένης Τροίας στη συνάντηση Έκτορα, Ανδρομάχης και του μικρού Αστυάνακτα, μιλά για τον πόνο της τρωαδίτισσας Εκάβης στα τείχη όταν προβλέπει το θάνατο του γιου της, μιλά για τον τραγικό βασιλιά Πρίαμο όταν, για να πάρει το σώμα του σκοτωμένου παιδιού του, φιλά τα χέρια του Αχιλλέα, «ανδρός παιδοφόνοιο». Έτσι βγαίνει η μεγάλη ποίηση, με την απόλυτη αλήθεια και την ποιότητα.

Να ήμουνα Τούρκος ποιητής στην Κύπρο, να μιλήσω γι’ αυτό το νησί που κατακτήθηκε από τους δικούς μου, να μιλήσω για έναν πολιτισμό πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια, ένα βαθύτατα ελληνικό πολιτισμό, που εκθεμελιώνεται από τους Ασιάτες επήλυδες, να έγραφα για τη βαρβαρότητα που δείχνουμε στους απογόνους των προσωκρατικών, να διακηρύξω μ’ όλη τη δύναμή μου και να λάμψει όμορφα  η τουρκική γλώσσα μέσα από τη ισχύ της αλήθειας: ότι η Κύπρος είναι ελληνική.

Γιατί έτσι βγαίνει η μεγάλη ποίηση, με την αλήθεια και με όση ποιότητα μπορείς, πρώτα απ’ όλα όμως με την αλήθεια. Δεν φταίω εγώ γιατί οι Τούρκοι ποιητές της Κύπρου πούλησαν την υπόθεση της ποίησης, έβγαλαν κατώτερης υποστάθμης ποιήματα, για τον φτηνιάρικο εθνικισμό τους.

 

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΜΕΡΕΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

6 Μαΐου, 2012


[Κλείνουν 25 ακριβώς χρόνια από την πρώτη προσπάθεια για την κατάκτηση του δικαιώματος της ελεύθερης ραδιοφωνίας, με την εκπομπή του Ράδιο –Αυτοδιάθεση το 1987. Για πληροφόρηση των νέων, κυρίως, αναγνωστών, ένα παλιό κείμενο]

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΜΕΡΕΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

Εναντίον της κυπριακής κοινωνίας ασκήθηκαν ποικίλες κριτικές για εφησυχασμό και αλλοτρίωση. Ότι στρέφει γενικά τη ράχη στην πραγματικότητα της κατοχής και του κινδύνου του τουρκικού επεκτατισμού και επαναπαύεται σε ευσεβοποθισμούς και στρουθοκαμηλισμούς. Όμως την ίδια ώρα βλέπουμε πως οι νέοι άνθρωποι οι φανατικοί για γράμματα, οι άνθρωποι οι ευαίσθητοι στο θέμα των ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι πολίτες που βρίσκονται σε επαφή με τα παγκόσμια ρεύματα ιδεών, δημιουργούν νέα ώθηση στο απελευθερωτικό κίνημα του κυπριακού ελληνισμού, το μπολιάζουν με καινούργιες εκφραστικές τάσεις και νοοτροπίες, το ανασπειρώνουν θετικά.

Γι’ αυτό διαψεύδονται διάφοροι ψευδομοντέρνοι, που πίστευαν ότι η εισαγωγή νέων ιδεολογικών ρευμάτων θα έστρεφε την κυπριακή κοινωνία σε άλλους προβληματισμούς και θα την έκανε να αφήσει τους «εθνικισμούς» και την ενασχόληση με το θέμα της κατοχής ή, ακόμη, ότι θα δεχόταν συμβιβαστική λύση για να κλείσει το θέμα.

Γιατί οι κίνδυνοι του τουρκικού επεκτατισμού και η κατοχή αποτελούν τις πραγματικές συνθήκες ύπαρξης του κυπριακού ελληνισμού και κάθε ρεύμα ιδεών που έρχεται σε επαφή με την κυπριακή πραγματικότητα αν είναι γνήσιο, ή για να γίνει γνήσιο, πρέπει να συνδιαλεχθεί με το πρόβλημα της κατοχής, να τοποθετηθεί απέναντι σ’ αυτό.

Έτσι, το γυναικείο κίνημα αγωνιζόμενο για τα δικαιώματα της γυναίκας πήρε αντικατοχικές διαστάσεις με τη μαζική συσπείρωση «Οι γυναίκες επιστρέφουν». Οι μηχανόβιοι έδωσαν νέα ώθηση με τις αντικατοχικές πορείες μοτοσικλετιστών. Και το κυπριακό οικολογικό κίνημα βροντοφωνάζει, σε δικούς μας και ξένους, ότι το μεγαλύτερο οικολογικό έγκλημα στην Κύπρο είναι η εισβολή και η κατοχή, που διχοτόμησαν και κατέστρεψαν το ενιαίο οικοσύστημα του νησιού, διακηρύσσει ότι «είμαστε αντικατοχικοί γιατί είμαστε οικολόγοι, είμαστε οικολόγοι γιατί είμαστε αντικατοχικοί».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και το ξεκίνημα της ελεύθερης ραδιοφωνίας στην Κύπρο, το 1987. Κλείνουν, αυτές τις μέρες, εννιά ακριβώς χρόνια και η επετειακή συγκυρία επιβάλλει να αναφερθούμε εκτενέστερα. Η νεοσύστατη, τότε, Ομάδα Πρωτοβουλίας για την Αυτοδιάθεση της Κύπρου, ύστερα από την πρώτη επιτυχημένη πορεία με τις μοτοσικλέτες, στις 20 Ιουλίου 1987, που οργάνωσε μαζί με την Κυπριακή Ομοσπονδία Μοτοσικλετιστών, έβαλε πλώρη για την κατάκτηση του δικαιώματος της ελεύθερης ραδιοφωνίας.

Βασικό σκεπτικό των πρωτεργατών ήταν ότι με την ύπαρξη ενός μόνο ραδιοφωνικού σταθμού, του κρατικού Ρ.Ι.Κ., αφενός υποτονίζονταν τα αντικατοχικά συναισθήματα και η αντικατοχική πρακτική του κυπριακού ελληνισμού, αφετέρου ήταν εύκολο να προωθηθεί μια λύση απαράδεκτη, η οποία θα προπαγανδιζόταν από το ελεγχόμενο αυτό σταθμό, που θα ήταν πλήρως κυρίαρχος των ραδιοτηλεοπτικών κυμάτων. Η ύπαρξη, όμως, και άλλων σταθμών θα ενίσχυε τον διάλογο και τον προβληματισμό, θα διαφώτιζε σωστά για τα τεκταινόμενα.

Η «επίσημη» έναρξη του αγώνα διαφώτισης για το δικαίωμα αυτό έγινε στις 30 Σεπτεμβρίου 1987, στην Πύλη Αμμοχώστου. Προσεκλήθη  και μίλησε ο Ελλαδίτης δημοσιογράφος του περιοδικού Αντί Βασίλης Ζήσης, ο οποίος μετέφερε την ελλαδική εμπειρία για την κατάκτηση του δικαιώματος της ελεύθερης ραδιοφωνίας. Η Επιτροπή σχεδίαζε να συνεχίσει με ποικίλες άλλες εκδηλώσεις για προετοιμασία του εδάφους, για συνειδητοποίηση των πολιτών και διεκδίκηση του δικαιώματος αυτού. Όμως προχώρησε στην έμπρακτη εφαρμογή και καθιέρωση όταν ο ίδιος ο Βασίλης Ζήσης τέλειωσε την εισήγησή του με τα εξής χαρακτηριστικά λόγια: «Η ελεύθερη ραδιοφωνία δεν γίνεται με συζητήσεις, άρθρα στις εφημερίδες και κινητοποιήσεις για υποστήριξη αυτής της ιδέας. Απλώς βάζεις ένα σταθμό και τον λειτουργείς, γίνεται ντόρος και το πρόβλημα μπαίνει από μόνο του».

Έτσι προγραμματίστηκε η μετάδοση εκπομπής, από πομπό της Ομάδας Πρωτοβουλίας για την Αυτοδιάθεση της Κύπρου, στις 15 Νοεμβρίου 1987, ημέρα ανακήρυξης του κατοχικού «κράτους».

Ένα αίτημα, λοιπόν, των μοντέρνων καιρών, ένα αίτημα εκσυγχρονισμού και διεκδίκησης ελευθεριών για τη σύγχρονη κοινωνία, το δικαίωμα της ελεύθερης ραδιοφωνίας, δενόταν με την αντικατοχική πρακτική και την πάλη εναντίον του τουρκικού επεκτατισμού. Όμως πρέπει να συνεχίσουμε και την άλλη εβδομάδα.

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΜΕΡΕΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΚΑΙ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Γράψαμε στο προηγούμενο σημείωμα για την τάση στην κυπριακή κοινωνία που «εθνικεύει» τις σύγχρονες αναζητήσεις και αιτήματα ούτως ώστε αυτά να αποκτούν αντικατοχικές διαστάσεις, γιατί αυτό επιβάλλουν οι πραγματικές συνθήκες ύπαρξης του κυπριακού Ελληνισμού. Αναφέρθηκαν μάλιστα τα παραδείγματα του γυναικείου κινήματος, των περιβαλλοντιστών και των μηχανοβίων, που έδωσαν νέα διάσταση στην αντικατοχική πρακτική.

Χαρακτηριστικά θα πρόσθετα σήμερα, ύστερα από υπόδειξη φίλου, και τους κύκλους των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του ιντερνέτ. Ήδη, και πριν ακόμη φτάσει το  διαδίκτυο στην Κύπρο, κύκλοι Κυπρίων φοιτητών στο εξωτερικό δημιούργησαν δικές τους ηλεκτρονικές σελίδες για να προβάλουν την απελευθέρωση του νησιού, ανίχνευσαν την ηλεκτρονική παρουσία της τουρκικής προπαγάνδας και μπήκαν στη μάχη των ηλεκτρονικών υπολογιστών για να ανασκευάσουν, αποκαλύψουν και απαντήσουν στις θέσεις του στρατοκρατικού τουρκικού καθεστώτος. Ένα νέο πεδίο, λοιπόν, ανοίγεται στην Κύπρο, τώρα που το ιντερνέτ θα μπει στη ζωή μας: η ηλεκτρονική παρουσία, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, των εθνικοαπελευθερωτικών αιτημάτων του κυπριακού ελληνισμού.

Η επετειακή συγκυρία επέβαλε όμως να αναφερθούμε εκτενέστερα στο θέμα της ελεύθερης ραδιοφωνίας, ένα θέμα εκσυγχρονισμού και διεκδίκησης ελευθεριών για τη σύγχρονη κοινωνία που η ομάδα πρωτοβουλίας το συνέδεσε με την αντικατοχική πρακτική και την πάλη εναντίον του τουρκικού επεκτατισμού θέτοντας σε λειτουργία τον πομπό της στις 15 Νοεμβρίου, ημέρα ανακήρυξης του κατοχικού «κράτους».

Κλείνουν αυτές τις μέρες εννιά χρόνια ακριβώς και η εφαρμογή και παγίωση του δικαιώματος αυτού μας εμποδίζει να κατανοήσουμε τις τότε δυσκολίες διεκδίκησης και επιβολής του. Η αστυνομία περικύκλωσε το διαμέρισμα, η εκπομπή διακόπηκε, έγινε κατάσχεση των πομπών και οι πρωταγωνιστές οδηγήθηκαν στα δικαστήρια. Αρκετούς μήνες αργότερα, με απόφαση του εισαγγελέα έγινε όμως αναστολή ποινικής δίωξης και το δικαίωμα της ελεύθερης ραδιοφωνίας εν τέλει κερδήθηκε.

Για να αντιμετωπίσει τον δικαστικό αγώνα η Ομάδα Πρωτοβουλίας απευθύνθηκε για υποστήριξη σε προσωπικότητες από την Ελλάδα. Όπως προηγουμένως ήλθε σε επαφή με ελλαδικές συσπειρώσεις, που μετέφεραν στην Κύπρο την εμπειρία για την κατάκτηση του δικαιώματος της ελεύθερης ραδιοφωνίας στην Ελλάδα, έτσι και για το θέμα της δίκης δεν θέλησε να το αφήσει μέσα στα κυπριακή πλαίσια. Πεποίθηση της Ομάδας Πρωτοβουλίας ήταν ότι για όλα τα θέματα του κυπριακού χώρου έπρεπε να υπάρχει εμπλοκή ελλαδικών συσπειρώσεων και ατόμων.

Η Κύπρος έπρεπε να μην είναι μακριά, έπρεπε να γίνει κάτι το καθημερινό και οικείο για τον ελλαδικό χώρο. Γι’ αυτό και απευθύνθηκε στους Διονύση Σαββόπουλο, Μανόλη Γλέζο και Μάνο Χατζιδάκι, που απεδέχθησαν για να παραστούν ως μάρτυρες υπερασπίσεως στη δίκη. Πιστεύω ότι επιβάλλεται να καταθέσω εδώ, ως μαρτυρία, την επαφή της ομάδας με τον απόντα πια Μάνο Χατζιδάκι.

Βρισκόταν τότε στη Λεμεσό, για μια μουσική εκδήλωση με την ορχήστρα του και άλλους τραγουδιστές. Τον συναντήσαμε στην καφετέρια του ξενοδοχείου, δίπλα στη θάλασσα, και γύρω από το τραπέζι με τους καφέδες συζητήσαμε μύρια τόσα. Ήταν σαγηνευτικός ομιλητής, και τον ακούγαμε με αγάπη και προσοχή. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω εδώ ότι στη συνάντηση αυτή  μαζί του έλυσα και μια απορία για το έργο του, που είχα από παιδί.

Μικρός άκουγα ότι το τραγούδι για τον «Υμηττό και το μυστικό του» αναφερόταν δήθεν στους έρωτες της Αλίκης Βουγιουκλάκη με τον διάδοχο τότε Κωνσταντίνο, ότι συναντιόντουσαν μυστικά σε καταφύγιο του αττικού βουνού. Οι φήμες αυτές του ήταν γνωστές και τις διέψευσε κατηγορηματικά. Καμιά σχέση, είπε. Τα λόγια δεν έχουν κανένα μυστικό και νόημα, υπακούουν στη λογική του ρυθμού και της ομοιοκαταληξίας. Ήθελε, απλώς, να δημιουργήσει ένα τραγούδι δροσερό και ζωντανό, μας αποκάλυψε μάλιστα ότι τους στίχους τούς έγραψε με τη συνδρομή της μητέρας του.

Εν τέλει φτάσαμε στο ζητούμενο, στο θέμα της υπεράσπισης στο δικαστήριο. Ο Μάνος Χατζιδάκις, με τις επιφυλάξεις του Ελλαδίτη απέναντι στις κυπριακές συσπειρώσεις και κομματικές εντάξεις, προσπαθούσε να καταλάβει τις ιδεολογικές κατευθύνσεις της ομάδας την οποία εκαλείτο να υπερασπιστεί στο δικαστήριο.

Του δώσαμε τη διακήρυξη της Ομάδας Πρωτοβουλίας, η οποία αναφερόταν στα τυποποιημένα και αναμενόμενα για ένα τέτοιο κείμενο, όπως είναι το δικαίωμα της πληροφόρησης των πολιτών και της πολυφωνίας για μια «πολυδιάστατη και ελεύθερη ραδιοφωνία». Στο τέλος όμως αναφερόταν στο θέμα της κατοχής και στο πόσο αναγκαίο είναι, για ένα λαό που αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης, να αποκτήσει τα δικαιώματά του. Η διακήρυξη κατέληγε ως εξής: «Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων του κυπριακού λαού, ειδικά στο θέμα της έκφρασης, είναι βασικό στοιχείο του αγώνα μας. Τον τουρκικό επεκτατισμό θα τον αντιμετωπίσουν όχι δουλόφρονες και χειραγωγούμενοι, αλλά ελεύθεροι άνθρωποι.»

Ο Μάνος Χατζιδάκις μόλις έφτασε στο τέλος της διακήρυξης αναπήδησε από ενθουσιασμό. Έρχομαι σίγουρα στη δίκη για μάρτυρας υπεράσπισης, είπε. Το ότι απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό ζητάτε να υπάρχει κοινωνία των ελεύθερων ανθρώπων μού είναι αρκετό. Θέλω οπωσδήποτε να είμαι παρών στη δίκη, μας τόνισε.

Ο Χατζιδάκις ο Μέγας, διότι επρόκειτο περί μεγάλου, είχε κριτήριο του εκείνο το στοιχείο που έδινε σε έναν εθνικό αγώνα τις διαστάσεις της οικουμενικότητας.

Ας είναι το σημείωμα αυτό ελάχιστος φόρος τιμής στη μνήμη του.

[1996]